بنادر ایران در سایه تاریخ، بنادر سنگاپور در روشنایی پیشرفت

سی نیوز–تحلیل – ایران از دیرباز با دارا بودن تاریخچه‌ای چند هزار ساله در صنعت کشتیرانی، نقش مهمی در تجارت و اقتصاد منطقه داشته است. اولین ناوگان جنگی جهان در دوره هخامنشیان (559-330 پیش از میلاد) به فرمان کوروش بزرگ به آب انداخته شد. در دوره ساسانیان (224-651 میلادی) و اوایل اسلام، بندر سیراف به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری خلیج فارس شناخته می‌شد. در دوره قاجار (1789-1925 میلادی)، بندر بوشهر به عنوان یک بندر مهم تجاری و نظامی توسعه یافت و  در دوره صفویان (1501-1736 میلادی)، بندرعباس به عنوان یک بندر استراتژیک توسعه یافت و نامش از “گمبرون” به “بندرعباس” تغییر یافت.سنگاپور 

با این حال و با توجه به این تاریخ غنی و تجربه چند هزار ساله، امروز بنادر ایران در مقایسه با بنادر همتراز منطقه و جهان چه وزن و جایگاهی دارد ؟آیا وضعیت و موقعیت بنادر ما مطلوب است؟ این در حالیست که  پس از گذشت هزاران سال ، هنوز به سطح  توسعه یافتگی همانند بنادر پیشرفته‌ای مانند بندر سنگاپور نرسیده‌ایم. سنگاپور، با سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌ها، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، و مدیریت کارآمد، توانسته است به یکی از پرترافیک‌ترین و کارآمدترین بنادر جهان تبدیل شود. سنگاپور از اوایل دهه 1960 به دنبال استقلال خود در سال 1965 شروع به انجام تغییرات اساسی در توسعه بندری و اقتصادی کرد. در دهه 1970 و 1980، این کشور به طور فعال به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری، فناوری‌های پیشرفته، و مدیریت کارآمد پرداخت که تا به امروز هم ادامه دارد.بندر سنگاپور سال‌هاست به عنوان پایتخت درجه‌ یک دریایی شناخته می‌شود. بکارگیری خط‌ مشی‌های مناسب تجارت و قرارگیری در میان آسیا ـ اروپا، امروز سنگاپور را در جایگاهی قرار داده که 40 سال پیش تصور آن برای کسی امکان پذیرنبود.سنگاپور طی چند دهه به این موفقیت‌ها دست یافته است، در حالی که ایران، با وجود تاریخچه‌ی طولانی در این حوزه، امروزه در وضعیت نامطلوبی قرار دارد.   این گزارش به بررسی اقدامات و سیاست‌هایی می‌پردازد که می‌تواند بنادر ایران را به سطح بنادر پیشرفته جهان نزدیک کند درحالی که روند جاری بنادر ما این چشم انداز را تداعی نمی کند.

بررسی تطبیقی بنادر ایران و سنگاپور

موقعیت جغرافیایی استراتژیک

ایران و سنگاپور هر دو از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردارند. بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان مانند بندر عباس و چابهار، و بندر سنگاپور در تنگه مالاکا، هر دو نقش کلیدی ژئوپلیتیکی در تجارت جهانی دارند. این موقعیت‌ها امکان دسترسی به بازارهای بزرگ منطقه‌ای را فراهم می‌کنند و پتانسیل بزرگی برای توسعه دارند.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها

بندر سنگاپور با سرمایه‌گذاری عظیم در توسعه زیرساخت‌های بندری و لجستیکی، از جمله اسکله‌های مدرن، تجهیزات بارگیری پیشرفته، و پایانه‌های کانتینری بزرگ، به یکی از پرترافیک‌ترین بنادر جهان تبدیل شده است. در مقابل، بسیاری از بنادر ایران هنوز نیاز به توسعه و نوسازی زیرساخت‌ها دارند.

استفاده از فناوری‌های پیشرفته

سنگاپور با به‌کارگیری سیستم‌های مدیریت بنادر هوشمند، اتوماسیون فرآیندها، روباتیک و دیجیتالی‌سازی، بهره‌وری خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. در حالی که ایران استفاده محدودی از این فناوری‌ها داشته و این امر به کاهش بهره‌وری و افزایش زمان بارگیری و تخلیه منجر شده است.

مدیریت کارآمد و حرفه‌ای

مدیریت حرفه‌ای و کارآمد با استفاده از بهترین شیوه‌های بین‌المللی و استانداردهای بالا، از جمله عوامل موفقیت بندر سنگاپور است. ایران نیز نیاز به بهبود مدیریت و اجرای استانداردهای بین‌المللی در بنادر خود دارد.

تسهیل قوانین تجاری و گمرکی

قوانین تجاری و گمرکی ساده و شفاف در سنگاپور موجب تسهیل و تسریع فرآیندهای تجاری شده است. در حالی که قوانین پیچیده و ناکارآمد در ایران باعث تأخیر و کاهش جذابیت بنادر برای سرمایه‌گذاران خارجی شده است.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی

سنگاپور با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالیاتی، محیط جذابی برای سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد کرده است. در مقابل، تحریم‌ها و بی‌ثباتی اقتصادی در ایران مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی به میزان کافی شده است.

توجه به پایداری محیط زیست

سنگاپور با اجرای پروژه‌های پایدار و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کند. در حالی که ایران توجه محدودی به مسائل زیست‌محیطی داشته و استفاده کمتری از انرژی‌های تجدیدپذیر در عملیات بندری دارد.

توصیه‌هایی برای بهبود وضعیت بنادر ایران

• ایران نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی گسترده برای بهبود و نوسازی زیرساخت‌های بندری و تجهیزات مدرن است. این شامل احداث و بهبود پایانه‌های کانتینری، اسکله‌ها، انبارها، و تجهیزات بارگیری و تخلیه است.
• بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و اتوماسیون فرآیندها برای افزایش بهره‌وری و کاهش زمان عملیات در بنادر ایران ضروری است.
• تسهیل و شفاف‌سازی و تنقیح قوانین تجاری و گمرکی برای جذب سرمایه‌گذاری و تسهیل تجارت باید در اولویت قرار گیرد.
• آموزش کارکنان و استفاده از نیروی کار ماهر و مدیریت حرفه‌ای می‌تواند به بهبود کارایی بنادر ایران کمک کند.
• ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالیاتی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری با بنادر پیشرفته جهان باید مورد توجه قرار گیرد.
• خصوصی‌سازی مدیریت بنادر و ترمینال‌ها می‌تواند با جلب مشارکت بخش خصوصی، کارایی و رقابت‌پذیری بنادر را افزایش دهد.

بنادر ایران با داشتن موقعیت جغرافیایی استراتژیک و منابع طبیعی غنی، پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به مراکز مهم تجارت بین‌المللی دارند. با این حال، برای رسیدن به سطح بنادر پیشرفته‌ای مانند سنگاپور، نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌ها، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، بهبود مدیریت و قوانین تجاری، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توجه به مسائل زیست‌محیطی هستند. با اجرای این توصیه‌ها، بنادر ایران می‌توانند نقش مهم‌تری در تجارت بین‌المللی ایفا کنند و به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنند؛ هرچند عوامل دیگری هم چون تهدیدات ، محرومیت های حاصل از تحریم های ظالمانه باعث شده است علیرغم تلاش های بسیار و سرمایه گذاریهای داخلی نتایج مطلوب  حاصل نگردد.

منابع

1. تاریخ هرودوت، کتاب 3
2. مقاله‌های تاریخی در مورد امپراطوری هخامنشی
3. کتاب “تاریخ بنادر خلیج فارس” نوشته عبدالنبی قیم
4. کتاب “بوشهر در گذر زمان” نوشته ناصر نجمی
5. کتاب “ایران در دوران صفوی” نوشته راجر سیوری
6. “تاریخ سنگاپور” نوشته C.M. Turnbull