سواحل مکران؛ سیاست ها،ظرفیت ها و برنامه ها(قسمت اول)
- اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران
- واحد پژوهش و مطالعات اقتصادی معاونت بررسی های اقتصادی
تاریخچه
مَکران، مُکران یا مکوران، اشاره به یک سرزمینِ تاریخیِ ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان امروزی دارد که گستره آن از رأس‌الکوه در غرب جاسک تا لاس بلا در جنوب غربی ایالت بلوچستان پاکستان است.
به صورت دقیق‌تر و تاریخی مکران، ولایتی است که از شمال محدود است به سراوان و بمپور و از جنوب به بحر عمان و از مشرق به کلات و از مغرب به بشاگرد.
قسمت مهم این منطقه که در ساحل بحر عمان واقع شده است، دشت شنزاری دارای چندین رود خشک است. قریه های مهم مکران عبارتند از: گِه، بنت، قصرقند، باهوکلات.
همچنین ساکنان زاهدان تا حدود ایرانشهر را بلوچ سرحدی و از ایرانشهر به بعد را مکران می‌گویند.
نام ایالت مکران در بعضی از منابع اروپایی از قرن 16 تا 18 میلادی نیز ذکر شده است. در بعضی اسناد و نقشه‌های تاریخی اروپایی و بعضی نوشته‌های عربی دریای عمانِ امروزی نیز «بحر مکران» نامیده شده است.
عمده سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با زیرساخت‌های بندری در کشور عمدتاً متمرکز در خلیج فارس، تنگه هرمز و بندر شهید رجایی (بزرگترین و مهم‌ترین بندر تجاری ایران) است.
در همین رابطه، تنها بندری که قابلیت پذیرش کشتی‌های اقیانوس‌پیما را در خارج از خلیج فارس دارد، بندر چابهار است (به ویژه با فعالیت‌های توسعه‌ای که اخیراً در آنجا صورت گرفته است).
چابهار بندری اقیانوسی است که عمق زیادی دارد و می‌تواند کشتی‌های سنگینی با تناژ 100 هزار تن را پذیرش کند. با توجه به رویکرد صنعت کشتیرانی، مبنی بر حمل و نقل در ابعاد بزرگ، این موضوع برای بهره‌گیری از مزیت مقیاس بسیار مهم است.
نکته مهم دیگر درباره موقعیت بندر چابهار آن‌است که این بندر با توجه به دالان های تزانزیتی و به‌طور مشخص‌دالانی که تبدیل به یک توافق سه جانبه بین ایران، هند و افغانستان شده،به‌عنوان بهترین‌حلقه واسط بین این سه کشور محسوب‌می‌شود.
از جمله سایر مزایای این بندر می توان به‌اندازه بازار پیرامون آن اشاره کرد.حول چابهار کشورهای ساحلی اقیانوس هند هستند. علاوه بر شبه قاره هند، کشورهای شرق آفریقا و برخی کشورهای جزیره العرب و به‌ویژه عمان(که بعضی از بنادر این کشور تبدیل به یک هاب حمل‌و‌نقل دریایی نیز شده‌است) هم در محدوده بازار بندر چابهار قرار دارند.
پتانسیل تجارت منطقه ای چابهار
طی یک دهه اخیر رویدادهای ژئوپلتیکی در اقیانوس هند، از جمله ظهور پرقدرت تر چین، رقابت چین و هند و درگیری هند و پاکستان باعث شده اقیانوس هند و بخش غربی آن بیش از پیش در تجارت جهان مهم شود.
در کنار این ها، اتفاقاتی که در خلیج فارس به عنوان نقطه ای محدود و آسیب پذیر در خلال جنگ و صلح روی داده و همچنین تحولات مهدم در حوزه هزینه تمام شده و ترانزیت، موجب شده ترتیبات اقتصادی منطقه به سمت سواحل و بنادر اقیانوسی دریدای عمدان (مکران) در حال حرکت باشد؛ به عبارت دیگر منطقه مَکُران می تواند شاهد یک توسعه اقتصادی دریامحور باشد که این می تواند به نفع تمام کشورهای منطقه مکران از جمله ایران تمام شود.
چابهار از معدود بنادر کشور است که طی دو سال اخیر و در اوج تحریم ها توانست روند مثبتِ بسیار خوبی را به لحاظ توسعه زیرساختی تجربه کند. چابهار در حال حاضر از لحاظ زیرساخت بندری مازاد ظرفیت دارد که به خوبی می تواند روند رو به رشد تقاضا برای مبادلۀ کالا بین سه کشور اصلی مشارکت کننده در چابهار (یعنی ایران، هند و افغانستان) و سایر فعالیت های ترانزیتی را پوشش دهد.
سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق 1415
به‌استناد بند الف ماده۳۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، شورای عالی آمایش سرزمین، سند توسعه منطقه ساحلی مکران در‌افق1415، که مبتنی بر مطالعات طرح ویژه توسعه و عمران منطقه ساحلی مکران مصوب دی‌ماه 1۳۹۷شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است را تصویب نموده‌است و‌این سند در‌تاریخ 1399/02/20از‌سوی‌سازمان برنامه و بودجه به نهادهای ذیربط منعکس شده است.
بر‌اساس این سند منطقه ساحلی‌مکران‌مشتمل بر پنج شهرستان چابهار، جاسک، سیریک، کنارک و‌میناب در دو‌استانِ‌سیستان و بلوچستان و‌هرمزگان است و‌دارای قطب توسعه جاسک به‌عنوان بندر و پایگاه نیروی دریایی،هاب گاز، نفت‌و انرژی و منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار به عنوان بندر‌آزاد و‌اسکله‌های با ظرفیت ایجاد مناطق صنعتی و حمل و نقل بین‌المللی است.
در‌این سندتصریح شده‌است که منطقه مکران ظرفیت ایجاد انواع صنایع پتروشیمی،فولاد و‌صنایع بزرگ را دارد و‌می‌تواند زمینه گسترده تولید و صادرات مجدد را فراهم سازد و توسعه برون‌زا که محتاج تجهیز منابع و سرمایه‌گذاری ملی و بین‌المللی‌است،عامل مهمی در توسعه منطقه مکران به شمار می‌آید و توسعه درون‌زا و برون‌زا به عنوان مکمل یکدیگر‌می‌تواند توسعه‌متوازن و پایدار‌منطقه را رقم بزند.
در‌این سند همچنین توسعه منطقه ساحلی مکران توسعه‌ای شبه برون‌زاست که تلفیقی از توسعه درون‌زا و برون‌زا و با پیشرانی توسعه منطقه‌ای برون‌زا است که به همراه توسعه درون‌زای منطبق با ظرفیت‌ها و مزیت‌های منطقه مکران و اجتماعات محلی و از محل سرریز آن به انجام می‌رسد. در‌سند توسعه مذکور همچنین اهداف توسعه فضایی منطقه ساحلی مکران و نیز راهبردهای توسعه این منطقه به صورت دقیق تبیین و ترسیم شده است.
دستگاه‌های اجرایی مکلف هستند که‌بر اساس سند توسعه منطقه ساحلی‌مکران، برنامه‌های جامع‌واجرایی دستگاه مربوط را تهیه و پس از هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه‌کشور، از‌محل اعتبارات بودجه‌های سنواتی نسبت به انجام مطالعات و‌اجرای پروژه‌های مصوب با اولویت مشارکت عمومی- خصوصی اقدام نمایند.
فعالیت های قابل استقرار و پروژه های پیشرو در توسعه فضایی منطقه مکران
طبق ماده 6 سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق ۱۴۱۵ ،فعالیت های ۱۲ گانه قابل استقرار و پروژه های پیشرو در توسعه فضایی منطقه ساحلی مکران به شرح زیر هستند:
-صنایع آب بر و انرژی بر (تولید مواد و فرآورده های نفتی و شیمیایی به اضافه “تولید فولاد پایه”)
-صنایع تولید-ساخت نیروبر (اشتغال بومی وابسته به دریا و سرزمین و بدون قید مکان) شیلات و ماهیگیری
– فعالیت های تامین امنیت سرزمین و دفاعی(اداره امور عمومی و دفاع)
-بازرگانی و خدمات پشتیبان آن (واسطه گری های مالی و بیمه، بانکداری، حسابرسی و مشاوره)
-حمل ونقل و انبارداری و خدمات پشتیبان (لجستیک بندرگاهی ـ خدمات پشتیبان بازرگانی و واسطه گری مالی)
-صنایع فرآوری، نگهداری و تبدیلی کشاورزی و شیلات
-عمده فروشی و خرده فروشی (کسب و کار، خرید و تجارت) و بازرگانی
-گردشگری طبیعی با محوریت دریا (اکوتوریسم)
-گردشگری رویدادهای تخصصی بین المللی
-استخراج معادن و ساخت محصولات کانی فلزی و غیرفلزی
-کشاورزی، باغداری(خرما و محصولات گرمسیری) و شیلات
-تولید انرژی های تجدیدپذیر، تأمین آب پایدار و تصفیه فاضلاب
گزارشات دریافتی
بهینه سازی و تنظیم: سی نیوز
منبع: https://tccim.ir/economic/fulldoc?nid=1865&itm=2
لینک کوتاه: https://seanews.ir/43985
نظرات بسته شده است.