گفت وگو با مدیرعامل شرکت تایدواترخاور میانه؛ توسعه زیرساخت ها، لازمه توسعه صادرات از شمال کشور

برگزاری نخستین همایش توسعه صادرات از راه دریای خزر فرصت مناسبی را ایجاد کرد تا مسوولان صنعت حمل ونقل و سرمایه گذاران داخلی و خارجی گرد هم آیند تا با آخرین وضعیت بنادر شمالی کشور آشنا شده و به بررسی راهکارهای توسعه سرمایه گذاری در این حوزه بپردازند. در همین خصوص، گفت وگویی با مهدی اعتصام، مدیرعامل شرکت تایدواتر خاور میانه که از جمله مهمانان ویژه این همایش بود انجام داده ایم که تقدیم می شود.

اولین همایش توسعه صادرات از راه دریای خزر با حضور مسوولان داخلی و خارجی برگزار شد. تصور می کنید برگزاری این نوع همایش ها در شرایط کنونی تا چه اندازه می تواند برای ارتقای رشد صادرات کشور اثربخش باشد؟

پرداختن به موضوع صادرات در کشوری که تمام تفکرات و پشتوانه هایش عمدتا معطوف به واردات بوده، حتی اگر به صورت نظری هم انجام شود بسیار مهم است. بنابراین از این نظر، هر نوع همایش یا برنامه ای با هر نوع نیت و شکل اجرا که با موضوع صادرات برگزار شود می تواند این سوال مهم را مطرح سازد تا به تدریج مشکلات، موانع و محدودیت های قانونی صادرات در آن مطرح شود. شرکت ها، صاحبان کالا و طرف های خارجی بیایند و زیرساخت ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار بگیرد و این، قطعا به نفع کشور خواهد بود. اما اگر از این بخش عبور کنیم، به حوزه توسعه دریامحور می رسیم که در همه جا، گزارش ها، تحلیل ها و خبرهای آن را می بینیم، اما توجه ویژه ای برای رفع موانع یا تعیین استراتژی صورت نگرفته است. با توجه به سطح کیفی محصولاتی که داریم و نیاز منطقه و اقتصاد کشور، می طلبد که در همه بخش های خدماتی، کشاورزی و صنعتی بیشتر وارد عرصه صادرات شویم. در حال حاضر، می توان از مسیرهای راحت تر و همکاری با تجار کشورهایی که ارتباط بهتری با ما دارند آغاز کنیم. به طور مثال، کشورهای حاشیه دریای خزر که محدودیت های تحریمی در آنجا وجود ندارد و احتمالا در آینده هم به شکل جدی وجود نخواهد داشت. مثلا ارتباط با روسیه که خودش دچار تحریم شده و بخشی از نیازهایش را از ترکیه تامین می کند. اگر ما ظرفیت کنونی را به خوبی شناسایی و جذب کنیم، می توانیم ارتباط سازنده ای با کشورهای حاشیه دریای خزر به وجود بیاوریم و برگزاری این نوع همایش ها هم می تواند ما را به هدف نزدیک تر کند.

در اولین همایش شاهد حضور مهمانان و مسوولان خارجی بودیم که علاقه مند بودند سطح حمل ونقل و تجارت با کشورمان را ارتقا بدهند. آنها تا چه اندازه در این امر مجد هستند؟

طبیعی است که آنها آمده اند تا ظرفیت های ما را بشناسند. سطح کیفی و برندهایی که معرفی می کنیم را بشناسند و با قوانین ما بیشتر آشنا شوند. اما علاوه بر مسوولان حمل ونقل و تجاری کشورهای حوزه دریای خزر، حضور نماینده هایی از هند و افغانستان نشان می دهد که آنها تشنه این مسائل هستند. حالا کافی است که ما ظرفیت ها و نیازهای این کشورها را بشناسیم و متناسب با آن، بتوانیم به توسعه تجارت و صادرات مان بیاندیشیم. به عنوان مثال، در استان های شمالی محصولات کشاورزی و گلخانه ای با کیفیت مطلوب تولید می شود که امکان صادرات آنها وجود دارد. اگر زیرساخت ها و امکانات صادرات وجود داشته باشد، قطعا ما شاهد رشد صادرات در این منطقه خواهیم بود.

به موضوع زیرساخت ها اشاره کردید، به نظر می رسد مسوولان سازمان بنادر نیز علاقه مندند تا بخشی از جذب سرمایه گذاری ها در این بخش انجام شود.

در حال حاضر ظرفیت بنادر شمالی متناسب با فعالیت هایی که برای صادرات دارد انجام می شود بسیار بیشتر است. اما در برخی بخش ها دچار کمبود جدی هستیم. مثلا در بخش کانتینرهای یخچالی خدمات خوبی نداریم و دچار محدودیت هستیم. سیستم های مانیتورینگ به قدر کافی نیست و چون روی این بخش ها به خوبی کار نشده، ممکن است برای شرایط صادرات کافی نباشد. البته ظرفیت های فیزیکی و امکاناتی در بنادر شمالی وجود دارد که اینها با توسعه ای که می توانند پیدا کنند از نظر حجم بار، سیلوها و انبارها خیلی خوب پوشش خواهند داد. عمده کمبودها در مسائلی است که سریع می تواند رفع شود و این مهم به وسیله اپراتورها و یا سرمایه گذاران مرتفع می شود. زیرساخت های خارج از بندر مثل مسیرهای جاده ای و ریلی بیشتر مسائل ملی است و خیلی به سازمان بنادر ارتباطی ندارد. به همین دلیل، همه نهادها و سازمان ها در کنار مجموعه های استانی باید همت کنند تا در این بخش بسیار مهم نیز اتفاق های مثبتی رخ بدهد. به خصوص، اتصال خط راه آهن قزوین-رشت که در حال انجام است یا بنادر کاسپین و انزلی و همین طور خطی که به امیرآباد متصل است، اینها حلقه های مفقوده ای هستند که اگر قوی تر شوند می توانند ظرفیت صادراتی ما را در بنادر افزایش بدهند و از طرف دیگر، موضوع ترانزیت نیز اهمیت و معنای دیگری پیدا خواهد کرد.

در روز نخست همایش، پیشنهادهایی برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بنادر شمالی کشور مطرح شد. تصور می کنید تا چه اندازه این سیاست های تشویقی می تواند برای جذب سرمایه گذاران کارا باشد؟

بنادر شمالی کشور به خاطر حجم بار کم برای بخش اپراتوری سودده نیست. همین مساله مشکلات عدیده ای را برای همه اپراتورهای شمالی کشور به وجود آورده و برخی از آنها را حتی دچار مشکلات نقدینگی و ضرر و زیان کرده است. سازمان بنادر هم به این موضوع توجه کرده و برنامه هایی را برای رفع این مشکلات در نظر گرفته است. اما رفع مشکلات نیاز به سرعت بیشتری دارد تا میزان آسیب به اپراتورها به حداقل برسد. در بخش سرمایه گذاری موضوع متفاوت است، یعنی در برخی بخش ها سرمایه گذاری ها خوب جواب داده و در بخشی دیگر تعدد نوع سرمایه گذاری ها یکسان بوده و متناسب با حجم بار تعریف نشده و مشکلاتی را به وجود آورد است. قطعا سیاست های حمایتی سازمان بنادر می تواند کمک کند تا هم جذب سرمایه گذاری ها بیشتر شود و هم سرمایه گذاری های انجام شده سودده باشد تا انگیزه برای سرمایه گذاران پیشین ارتقا پیدا کند و جذب سرمایه گذاری جدید عملی شود. مسائلی که آقای راستاد در این همایش مطرح کرد بسیار به جا و لازم بود تا سرمایه گذاران با امید وارد این عرصه شوند و امید هست، وعده ها نیز عملی شود.

ما داریم به شرایط تحریم کشور نزدیک می شویم و به نظر می رسد این بار، موضوع تحریم های دریایی بسیار جدی تر خواهد بود. فعال سازی بنادر شمالی کشور و افزایش تعاملات با کشورهای حاشیه دریای خزر چقدر می تواند در این شرایط به ما یاری برساند؟

در وضعیت تحریمی، فعال سازی بنادر شمالی می تواند اثربخش باشد، اما نمی تواند جایگزین بنادر جنوبی شود. چرا که بنادر جنوبی یک ظرفیت استثنایی به خاطر حجم بار و نوع کالاها وجود دارد که این ظرفیت در بنادر شمالی دیده نمی شود. یعنی اصلا این میزان کالا وجود ندارد که بخواهد جابجایی مشابه آن انجام شود. اما بنادر شمالی در برخی از بخش ها مانند غلات و کشاورزی می توانند فعال تر شوند و نیازهای ما را تامین کنند.