امنیت دریایی؛ شاهرگ حیاتی اقتصاد و چالش‌های نوین جهانی
سی نیوز-سرویس بین الملل-*نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد ، بر اهمیت امنیت دریاها و مسیرهای دریایی به عنوان شاهرگ حیاتی تجارت و اقتصاد جهانی تأکید ویژه‌ای داشت. با جابجایی بیش از 80 درصد حجم تجارت جهانی از طریق دریا و روزانه عبور بیش از 100 هزار کشتی، صنعت حمل‌ونقل دریایی نقشی غیرقابل انکار در ثبات اقتصادی، توسعه پایدار و امنیت جهانی ایفا می‌کند. اما این شبکه گسترده دریایی با مجموعه‌ای از تهدیدات متنوع، پیچیده و رو به رشد مواجه است که می‌تواند تعادل بازارها و امنیت کشورهای مرتبط را به خطر اندازد.
طبق آمار ارائه‌شده توسط آرزنیو دومینگز، دبیرکل سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO)، حدود 1.9 میلیون دریانورد در سال گذشته بیش از 12.3 میلیارد تن کالا را جابجا کرده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت این نیروی انسانی در حفظ تداوم تجارت جهانی است. مقاومت بخش دریایی در برابر تنش‌های ژئوپلیتیکی چشمگیر بوده اما این امر نباید موجب غفلت از تهدیدات واقعی شود.
سال 2024، نزدیک به 150 مورد حمله دزدان دریایی و سرقت‌های مسلحانه در آب‌های بین‌المللی گزارش شده است که منطقه جنوب شرق آسیا از جمله کانون‌های اصلی این ناامنی‌ها محسوب می‌شود. در خلیج عدن و دریای سرخ نیز حملات به کشتی‌ها در سایه مناقشات منطقه‌ای، تهدید جدی برای ناوبری آزاد و امن به شمار می‌رود.
علاوه بر تهدیدات فیزیکی، جرایم سازمان‌یافته مانند قاچاق مواد مخدر، حیات وحش، چوب قاچاق و تسلیحات، امنیت مسیرهای دریایی را به چالش کشیده‌اند. این جرایم پیچیده باعث شده‌اند مقابله با آن‌ها نیازمند همکاری گسترده بین‌المللی و استفاده از فناوری‌های نوین باشد.
در سطح نوین‌تر، پیشرفت دیجیتالی بنادر و کشتی‌ها با اتوماسیون کامل سیستم‌های مدیریت بار و ناوبری، دروازه‌ای جدید برای حملات سایبری باز کرده است. افزایش نفوذ هکرها و استفاده از هوش مصنوعی برای حملات سریع و هدفمند، ابعاد جدیدی از تهدیدات را پدید آورده که مقابله با آن‌ها نیازمند تقویت امنیت سایبری و توسعه راهکارهای پیشرفته است.
اقدامات و همکاری‌های بین‌المللی
سازمان بین‌المللی دریانوردی با تدوین مقررات الزام‌آور برای امنیت کشتی‌ها و بنادر، نقش مهمی در ارتقاء استانداردهای امنیتی دارد. همکاری با سازمان‌های جهانی همچون اینترپل و دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) به افزایش تبادل اطلاعات و توانمندسازی کشورها در مقابله با تهدیدات کمک می‌کند.
نمونه موفقی که در نشست برجسته شد، کانال پاناما است؛ این کانال مهم دریایی با حفظ بی‌طرفی مبتنی بر معاهده بین‌المللی، به عنوان نمادی از همکاری انسانی و حکمرانی خوب، نقش کلیدی در تسهیل تجارت جهانی ایفا می‌کند. با توسعه فناوری‌های جدید، مدیریت منابع آب و مقابله با تغییرات اقلیمی، این کانال توانسته است مقاومت خود را در برابر چالش‌های محیطی افزایش دهد.
پیامدهای اقتصادی و استراتژیک تهدیدات دریایی
قطع یا اختلال در مسیرهای دریایی می‌تواند پیامدهای عمیقی برای اقتصاد جهانی داشته باشد. از افزایش قیمت کالاها گرفته تا کمبود مواد اولیه و محصولات حیاتی، تمامی این موارد نشان‌دهنده وابستگی بالای اقتصاد جهانی به امنیت حمل‌ونقل دریایی است. به همین دلیل، امنیت دریاها به یک موضوع استراتژیک با ابعاد اقتصادی، سیاسی و نظامی تبدیل شده است.
ضرورت تقویت امنیت و آینده‌نگری
نشست شورای امنیت سازمان ملل تاکید کرد که امنیت دریایی تنها با تلاش جمعی، همکاری چندجانبه، احترام به قوانین بین‌المللی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین امکان‌پذیر است. در عصر حاضر که تهدیدات پیچیده‌تر شده‌اند، ترکیب اقدامات فیزیکی، حقوقی و سایبری برای حفاظت از این شریان حیاتی الزامی است.
حمل‌ونقل دریایی ستون فقرات اقتصاد جهان است که در برابر تهدیدات سنتی و نوین آسیب‌پذیر شده است. برای حفظ ثبات اقتصادی و امنیت جهانی، تقویت همکاری‌های بین‌المللی، ارتقاء امنیت سایبری و توجه به پایداری محیط‌زیستی باید در اولویت قرار گیرد. کانال پاناما به عنوان الگویی موفق نشان می‌دهد که حکمرانی مبتنی بر قوانین و فناوری‌های پیشرفته، کلید حفظ مسیرهای دریایی امن است. آینده امنیت دریایی در گرو همبستگی و تعهد جهانی به محافظت از این شریان حیاتی خواهد بود.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.