صنعت شیلات ایران؛ کَشتی که برای رسیدن به ساحل توسعه، نیاز به سرمایه‌گذاری دارد
سی نیوز-* گزارش تحلیلی– صنعت شیلات به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی اقتصاد دریامحور، نقشی حیاتی در توسعه پایدار مناطق ساحلی ایران ایفا می‌کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور و دسترسی به سواحل خلیج فارس، دریای عمان و دریای کاسپین، ظرفیت‌های عظیمی برای توسعه شیلات و آبزی‌پروری در ایران وجود دارد.
شیلات به عنوان صنعتی درون‌زا، ظرفیت زیادی برای توسعه دارد، اما همچنان با چالش‌هایی مانند کمبود منابع آبی، زیرساخت‌های ناکافی و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر مواجه است. توسعه آبزی‌پروری در مناطق شور و پس‌کرانه‌ها، استفاده از چاه‌های کشاورزی برای تولید آبزیان و گسترش زیرساخت‌های مرتبط با صنایع تبدیلی می‌تواند به رشد و توسعه این بخش کمک کند.
به گفته رئیس سازمان شیلات ایران، میزان تولید آبزیان در سال گذشته به ۱.۴۸ میلیون تن رسیده است و انتظار می‌رود این میزان در برنامه هفتم توسعه به ۱.۸ میلیون تن برسد.
پتانسیل توسعه آبزی‌پروری در مناطق ساحلی
استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان، با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه خود و دسترسی به آب‌های آزاد، پتانسیل قابل توجهی برای تبدیل شدن به قطب‌های اصلی آبزی‌پروری کشور دارند. این استان‌ها نه تنها به دلیل دسترسی به سواحل گسترده و آب‌های آزاد خلیج فارس و دریای عمان، بلکه به دلیل شرایط اقلیمی مناسب که امکان پرورش انواع مختلف ماهیان و دیگر آبزیان را فراهم می‌آورد، در موقعیت مناسبی برای توسعه این صنعت قرار دارند.
برای بهره‌برداری از این پتانسیل‌ها، حمایت‌های لازم از سرمایه‌گذاران و پروژه‌های علمی در زمینه آبزی‌پروری اهمیت زیادی دارد. سازمان شیلات ایران به‌عنوان متولی اصلی این حوزه، باید تسهیلات مالی، مشاوره‌های فنی و پشتیبانی‌های حقوقی لازم را فراهم کند تا شرایط برای ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم شود. حمایت از پروژه‌های علمی در زمینه‌های مختلف آبزی‌پروری از جمله تولید بچه‌ماهی، مولدین و بهبود تکنولوژی‌های فرآوری، یکی از ارکان اصلی موفقیت این صنعت است.
همچنین لزوم ایجاد شورای عالی راهبردی برای بررسی و هدایت زنجیره ارزش آبزی‌پروری بسیار ضروری است. این شورا باید در راستای تدوین سیاست‌های کلان برای توسعه بخش‌های مختلف صنعت شیلات، از تولید و پرورش گرفته تا فرآوری و صادرات، نقش ایفا کند. بررسی موانع و مشکلات موجود در این زنجیره، همچنین اتخاذ رویکرد ملی در این خصوص می‌تواند به یکپارچگی و انسجام بیشتر در این صنعت کمک کند.
یکی از عوامل مهم برای توسعه آبزی‌پروری، بهبود و توسعه زیرساخت‌های لازم است. از جمله این زیرساخت‌ها می‌توان به توسعه بنادر مخصوص صادرات محصولات شیلاتی، ایجاد واحدهای فرآوری و بسته‌بندی مطابق با استانداردهای جهانی و تقویت شبکه حمل‌ونقل اشاره کرد. همچنین تقویت و توسعه بازارهای صادراتی، به‌ویژه در کشورهای همسایه و بازارهای بین‌المللی، از اهمیت بالایی برخوردار است. ایجاد توافقات تجاری و استفاده از دیپلماسی اقتصادی برای ارتقاء جایگاه محصولات آبزی کشور در بازارهای جهانی می‌تواند به رونق بیشتر این صنعت کمک کند.
نیاز به تیم دیپلماسی برای انتقال فناوری
با توجه به اهمیت روزافزون فناوری‌های نوین در صنعت شیلات، به ویژه در حوزه‌های حساس مانند پرورش ماهی در دریا و تولید تجهیزات پیشرفته آبزی‌پروری، تشکیل تیم دیپلماسی برای تسهیل انتقال فناوری و کالاهای اساسی از کشورهای پیشرو به ایران ضروری به نظر می‌رسد. این تیم باید بتواند نقشی کلیدی در تسهیل تعاملات بین‌المللی، ارتقاء سطح فناوری‌های داخلی و تضمین انتقال دانش به صنعت شیلات ایفا کند.
تیم دیپلماسی باید به‌طور ویژه بر همکاری با کشورهای پیشرفته در زمینه شیلات متمرکز شود. این تیم می‌تواند شامل معاونت‌های تخصصی مانند معاونت تولید و بازاریابی، معاونت تحقیقات و نوآوری، و روابط بین‌الملل وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات ایران باشد. به علاوه، حضور مدیران استانی و مقامات محلی در این تیم می‌تواند موجب تسهیل انتقال فناوری به سطوح منطقه‌ای و محلی شود و هماهنگی میان استان‌های مختلف با پتانسیل‌های آبزی‌پروری را افزایش دهد.
هدف اصلی تشکیل چنین تیمی، ایجاد فضای باز و امن برای تبادل تجربیات و انتقال فناوری‌های نوین از کشورهای پیشرو در صنعت شیلات، به‌ویژه کشورهای آسیای شرقی مانند هند و کشورهای اروپایی است. در این راستا، تیم دیپلماسی می‌تواند بر روی برقراری روابط دوجانبه و چندجانبه متمرکز شود تا بتواند به‌طور مؤثر فناوری‌های نوین در زمینه پرورش ماهی در قفس، تولید بچه‌ماهی، مولدین و تجهیزات مرتبط را به ایران منتقل کند.
بررسی زیرساخت‌های لازم و مشکلات صدور مجوز
یکی از چالش‌های عمده در توسعه صنعت آبزی‌پروری، به‌ویژه در حوزه پرورش ماهی در دریا، مشکلات موجود در صدور مجوزهای لازم برای پرورش‌دهندگان است. فرآیندهای طولانی و پیچیده در اخذ مجوزها می‌تواند موجب کندی در پیشرفت پروژه‌ها و کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به این بخش شود. این مشکلات عمدتاً به کمبود هماهنگی بین نهادهای مختلف، نبود دستورالعمل‌های شفاف و پیچیدگی‌های مرتبط با تأمین شرایط زیست‌محیطی برای احداث قفس‌های پرورش ماهی برمی‌گردد. در این راستا، اصلاح و ساده‌سازی روند صدور مجوزها باید به یکی از اولویت‌های اساسی تبدیل شود.
برای تسهیل در صدور مجوزها، نیاز به یک سیستم یکپارچه و شفاف وجود دارد که مراحل قانونی، ارزیابی‌های محیطی و تأمین منابع اولیه را در زمان کوتاه‌تری انجام دهد. این سیستم باید به گونه‌ای طراحی شود که هم‌زمان با رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و اصول علمی، از مشکلات اداری و بروکراتیک جلوگیری کند.
برای رفع مشکلات زیرساختی و تسهیل در فرآیند توسعه، برگزاری نشست‌های تخصصی با واردکنندگان و تولیدکنندگان تجهیزات آبزی‌پروری امری ضروری به شمار می‌رود. این نشست‌ها می‌تواند زمینه‌ساز تبادل تجربیات، معرفی تکنولوژی‌های جدید، و حتی انعقاد قراردادهای تجاری و همکاری‌های تحقیقاتی باشد. از این طریق، می‌توان به تأمین تجهیزات به‌روز و متناسب با نیازهای صنعت، بهبود فرآیندها و همچنین حل مشکلات تأمین منابع اولیه پرداخت.
*- با توجه به ظرفیت‌های بالای ایران در صنعت شیلات و آبزی‌پروری کشورمان ، به‌منظور بهره‌برداری بهینه از این پتانسیل‌ها، نیاز به حمایت‌های گسترده از سرمایه‌گذاران و پروژه‌های علمی در زمینه آبزی‌پروری، به ویژه در تولید و تأمین بچه‌ماهی و تجهیزات پیشرفته، بیش از پیش احساس می‌شود. در این راستا، ایجاد یک شورای عالی راهبردی برای هدایت و نظارت بر زنجیره ارزش آبزی‌پروری، می‌تواند به یکپارچگی و انسجام بیشتر در سیاست‌گذاری‌های این صنعت کمک کند.
دولت باید به توسعه زیرساخت‌ها، تسهیل فرآیند صدور مجوزها، و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی توجه ویژه‌ای داشته باشد. همچنین، ایجاد نظام‌های حمایتی برای تحقیق و توسعه، تسهیل انتقال فناوری، و تقویت دیپلماسی اقتصادی می‌تواند موجب رونق این صنعت در سطح ملی و بین‌المللی شود.
پیشنهاد می‌شود دولت با حمایت از مناطق ساحلی و مناطق با پتانسیل بالا ، زمینه را برای تبدیل این مناطق به قطب‌های اصلی آبزی‌پروری فراهم کند.
نظرات بسته شده است.