نقش تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی در توسعه پایدار
مقدمه
روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی فرصتی است تا به اهمیت تشکل‌ها و نقش آنها در توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه توجه کنیم. تشکل‌ها به عنوان نهادهایی با اهداف مشخص و اعضایی با تخصص‌های گوناگون، در تحقق اهداف جمعی و تعامل اجتماعی نقش کلیدی دارند. تشکل‌ها از طریق مشارکت‌های اجتماعی، می‌توانند به توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی در کشور کمک کنند.
در تقویم رسمی کشور، روز 22 مرداد به نام «روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی» ثبت شده است. این روز به منظور قدردانی از تلاش‌ها و همراهی افراد نیک‌اندیش نامگذاری شده است که با دستان پرمهر خود به تبدیل دنیا به یک مکان بهتر برای زندگی تمام افراد کمک می‌کنند.
در سال 1393، پس از برگزاری یک همایش بزرگ و مشترک بین دولت و 3000 سازمان مردم‌نهاد کشوری که با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد و به درخواست سازمان‌های مردم‌نهاد از رئیس جمهور و تصویب شورای فرهنگ عمومی، روز 22 مرداد به‌عنوان “روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی” در تقویم کشور معین شد.
این تصمیم با هدف نزدیک‌تر کردن دولت به سازمان‌های مردم‌نهاد و بیان اهمیت نقش این تشکل‌ها در پیشبرد اهداف ملی و توسعه کشور بوده است.
در دنیای کنونی، یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع، میزان مشارکت مردم، فعالیت مدنی افراد و تشکل‌های غیردولتی است تا جایی که توسعه پایدار بدون حضور و مشارکت آنها به نظر غیرممکن می‌آید.
سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه سلامت به عنوان ظرفیت‌های پنهان در ارتقای سطح سلامت جامعه شناخته می‌شوند و نقش بسیار مؤثری در افزایش آگاهی، تشخیص مشکلات افراد و نیازهای جامعه، ارتقاء آگاهی، مطالبه‌گری، و کاهش یا رفع آسیب‌ها دارند.
اثربخشی تشکل‌ها در شرایط بحران‌های گسترده که نیازمند مشارکت مردم از سوی دولت‌ها است، به وضوح مشهود است و این موقعیت به یک فرصت برای نظام‌های اجتماعی تبدیل می‌شود.
موفقیت جامعه مدنی در ایجاد و تثبیت نهادهای مشارکتی نهفته است و همچنین مشارکت واقعی مردم به تقویت جامعه مدنی منجر می‌شود. ویژگی‌هایی چون داوطلبانه، آگاهانه و ارادی بودن، مفهوم مشارکت اجتماعی را با جامعه مدنی ارتباط می‌دهند. انجمن‌های داوطلبانه زمینه‌ای مناسب برای جذب مشارکت اجتماعی ایجاد می‌کنند.
مشارکت یک فرآیند اختیاری، پویا،خودجوش و چندجانبه است. در واقع مشارکت، دانستن، خواستن و توانستن توأم و با هم است و بایستی در تمام لایه‌ها و ابعاد جامعه تداوم یابد و به‌این منظور، آموزش‌های رسمی و غیررسمی مرتبط با آن باید ارتقاء یابد. اینکه مشارکت به عنوان یک فرآیند چگونه اجرا شود، نیازمند دانش، اراده و توانایی است و ترکیب این سه عامل برای توسعه مشارکت ضروری است.
به‌علاوه، تضمین کننده ادامه راه و موفقیت در مسیر مشارکت، تعامل مستمر و جدی تمام اقشار جامعه در فرآیند مشارکت است. در واقع، برای دستیابی به اهداف اجتماعی و توسعه‌ای در فضای مشارکتی، همه باید به صورت همگانی و فعال در مسیر مشارکت نقش داشته باشند.
اصولاً در کل جهان، ساختارهای حقوقی برای حمایت از نهادها و سازمان‌های غیردولتی وجود دارد. این ساختارها به رشد و توسعه این نهادها و همچنین تشدید مشارکت‌ها کمک می‌کنند.
تشکل‌ها و نهادهای اجتماعی به دلایل متعدد زیر اهمیت دارند:
توسعه اجتماعی: تشکل‌ها با ترکیب منابع مالی، انسانی و دانشی به سمت توسعه اجتماعی گام برمی‌دارند. آنها می‌توانند در زمینه‌هایی مانند تحصیل، بهداشت، محیط‌زیست و کمک به نیازمندان فعالیت کنند.
تقویت هویت فرهنگی: تشکل‌ها می‌توانند فرهنگ و هویت یک جامعه را تقویت کنند و به انتقال ارزش‌ها و میراث فرهنگی کمک کنند. این امر به تقویت ارتباطات اجتماعی و افزایش همبستگی کمک می‌کند.
ترویج مشارکت مدنی: تشکل‌ها توانایی مشارکت مدنی افراد را تقویت می‌کنند. این مشارکت می‌تواند به تعیین سیاق‌های تصمیم‌گیری جامعه کمک کرده و از تعدد دیدگاه‌ها بهره‌برداری شود.
مشارکت‌های اجتماعی
مشارکت‌های اجتماعی به تعامل و همکاری افراد و تشکل‌ها در سطوح مختلف اشاره دارد:
مشارکت در توسعه پایدار: تشکل‌ها با ارائه پروژه‌ها و برنامه‌های پایدار، می‌توانند به حفظ محیط‌زیست، بهبود تولیدات کشاورزی و انرژی پاک کمک کنند.
مشارکت در آموزش و تحصیل: تشکل‌ها می‌توانند با ارائه بورس‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی به کمک آموزش و تحصیل افراد در ارتقاء سطح دانش جامعه نقش مؤثری داشته باشند.
مشارکت در حوزه بهداشت و درمان: تشکل‌ها می‌توانند با ارتقاء آگاهی افراد از بهداشت و ارائه خدمات پزشکی و درمانی به نیازمندان، به بهبود وضعیت سلامت جامعه کمک کنند.
چالش‌ها و راهکارها
با وجود تأثیرات مثبت تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی، مواجهه با چالش‌ها نیز واقعی است. برخی از چالش‌ها عبارتند از:
کمبود منابع مالی: بسیاری از تشکل‌ها با کمبود منابع مالی برای اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های خود مواجه هستند. این موضوع می‌تواند محدودیتی برای تحقق اهداف آنها ایجاد کند.
کمبود مشارکت فعال افراد: در برخی موارد، افراد ممکن است به دلیل کمبود آگاهی یا عدم علاقه، به مشارکت‌های اجتماعی فعال نشوند.
برای مقابله با این چالش‌ها، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
جذب منابع مالی: تشکل‌ها می‌توانند با جذب منابع مالی از منابع مختلف مانند حمایت دولتی، اهدایی، یا همکاری با شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی، به تأمین منابع مالی برای اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های خود بپردازند.
آگاهی بخشی و تربیت: افزایش آگاهی افراد از اهمیت مشارکت‌های اجتماعی و نقش تشکل‌ها در توسعه جامعه، می‌تواند به افزایش مشارکت فعال افراد در فعالیت‌های اجتماعی منجر شود. برگزاری کارگاه‌ها، نشریات و برنامه‌های آموزشی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
شبکه‌سازی و همکاری: تشکل‌ها می‌توانند با ایجاد شبکه‌های همکاری و ارتباط با دیگر تشکل‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط، منابع و تخصص‌ها را به اشتراک بگذارند و در تحقق اهداف مشترک همکاری کنند.
استفاده از فناوری: بهره‌گیری از فناوری‌های ارتباطی مانند شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین، می‌تواند به افزایش ارتباط و تعامل با افراد و جذب مشارکت‌کنندگان جدید کمک کند.
نتیجه‌گیری
روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی فرصتی است تا به اهمیت نهادهای اجتماعی و نقش آنها در توسعه جامعه توجه کرده و تأثیرات مثبتی که تشکل‌ها از طریق مشارکت‌های اجتماعی می‌توانند داشته باشند را بررسی کنیم. با اجرای راهکارهای مناسب برای مواجهه با چالش‌ها و ترویج مشارکت‌های اجتماعی، می‌توان از توانمندی‌های جمعی در راستای بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بهره‌برداری کرد و به سوی تحقق توسعه پایدار حرکت کرد.
پیشنهادات برای تقویت تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی
ترویج آموزش و آگاهی‌بخشی: برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی منظم برای افزایش آگاهی افراد از اهمیت تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی تدوین و اجرا شود. این برنامه‌ها می‌توانند در مدارس، دانشگاه‌ها، کارگاه‌ها و رسانه‌ها به اجرا درآیند.
تشویق به مشارکت فعال: ارائه انگیزه‌های مالی و غیرمالی به افراد برای مشارکت فعال در تشکل‌ها و فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند تشویق‌کننده باشد. این انگیزه‌ها می‌توانند شامل تخفیف‌ها، گواهی‌نامه‌ها و تسهیلات خاص باشند.
تسهیل فرآیند مشارکت: فرآیند مشارکت در تشکل‌ها باید ساده و قابل دسترس باشد. استفاده از فناوری‌های ارتباطی برای ثبت نام و مشارکت بهبود و تسهیل‌کننده خواهد بود.
توسعه شبکه‌های همکاری: تشکل‌ها و نهادهای مختلف باید به ایجاد شبکه‌های همکاری و اشتراک تجربیات و منابع اقدام کنند. این شبکه‌ها می‌توانند از طریق کنفرانس‌ها، نشست‌ها و انجمن‌های حرفه‌ای ایجاد شوند.
تشویق مشارکت مدنی در سطوح مختلف: دولت‌ها و سازمان‌های اجتماعی باید مشوق‌هایی را ارائه دهند تا تشکل‌ها و افراد در مشارکت‌های مدنی و توسعه پروژه‌های اجتماعی فعالیت کنند.
روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی فرصتی است تا به اهمیت نهادهای اجتماعی و تأثیرات مثبتی که از طریق فعالیت‌های اجتماعی و تشکلی می‌توانند داشته باشند، توجه کنیم. با ترویج آگاهی‌بخشی، تسهیل مشارکت و تقویت همکاری‌ها، می‌توان تشکل‌ها را در راستای توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تقویت کرد و به بهبود کیفیت زندگی جامعه کمک کرد.
انتشار اختصاصی: سی نیوز
لینک کوتاه: https://seanews.ir/50558
نظرات بسته شده است.