وقتی از چابهار حرف می‌زنیم، ناخودآگاه رقیب این بندر یعنی بندر گوادر پاکستان به ذهن می‌آید. واقعیت این است که این دو بندر از جهات مختلفی با هم متفاوت است.
دسترسی به کشورهای CIS اولین نکته‌ای است که باید در این مقایسه به آن توجه کنیم. بندر گوادر اگر بخواهد به کشورهای CIS دسترسی داشته باشد، چه از نظر ریلی و چه از نظر ترانزیتی مجبور است از کشورهای مختلفی عبور کند. این امر عملا از لحاظ سیاسی و استراتژیک و به دلیل نبود امنیت کافی دشوار است. پس در این زمینه، بهترین گزینه بندر چابهار خواهد بود.
اما از سوی دیگر، بندر چابهار ظرفیت‌هایی دارد که لزوما قرار نیست با بندر گوادر مقایسه شود. برای مثال، مزیت دیگری که می‌توان برای بندر چابهار تعریف کرد این است که در آینده نزدیک حمل‌ونقل از خلیج‌فارس به بیرون کشیده خواهد شد. ما بندر سلاله عمان را داریم که در دریای سرخ است و در مسیر کشتی‌ها قرار دارد. علاوه بر این، سایز کشتی‌ها هم در حال بزرگ شدن است و در نتیجه این امر فرصتی برای بندر چابهار خواهد بود.
دولت در این بندر سرمایه‌گذاری بسیار خوبی کرده و زیرساخت‌های فوق‌العاده‌ای ایجاد شده است. در فاز ۳ این بندر، عمقی که اجرا شده تا ۱۸.۵ متر است که می‌تواند مزیت خوبی برای رفت‌وآمد کشتی‌های بزرگ باشد.
با این حال، همه‌چیز هم تا این حد مثبت نیست. یک نکته مهم وجود دارد که بی‌توجهی به آن می‌تواند تهدید جدی برای توسعه و رونق بندر چابهار باشد. واقعیت این است که اگر به عنوان یک فعال حوزه دریایی بخواهم جایگاه بندر چابهار را در نظر بگیرم، به دلیل فاصله جاده‌ای بسیاری که دارد، شاید نتواند جایگزین بندری مانند شهید رجائی باشد، زیرا این فاصله برای تجار و صاحبان کالا اهمیت اساسی دارد.
شاید بندر چابهار بتواند در تأمین نیازهای همان منطقه مؤثر باشد. برای مثال، اگر گندم وارد بندر امام شده و از آنجا به سیستان‌وبلوچستان می‌رسد، حالا می‌تواند مستقم به بندر چابهار برده شود و از آنجا به بازارهای مصرف برسد.
از طرف دیگر، این می‌تواند برای افعان‌ها بسیار مهم باشد، زیرا علاوه بر بازارهای خوبی که دارند، تعصب ویژه‌ای هم به زبان و فرهنگ دارند و از این منظر نزدیکی فراوانی با بندر چابهار دارند. علاوه بر این، تجار بسیار خوبی هم در این کشور فعالیت می‌کنند.
در مجموع، اگر بخواهیم در افق بلندمدت این سرمایه‌گذاری را بررسی کنیم، تا زمانی که ریل به این بندر نرسد، نمی‌توانیم تصوری از آینده داشته باشیم. این یک نیاز ضروری برای توسعه و آینده بندر چابهار است. اگر ریل به این بندر برسد، خواهیم دید که بخش بزرگی از تبادلات را به سمت خودش می‌کشد. طبیعی است که صاحبان کالا تمایل دارند بارشان با ریل جابه‌جا شود. آنها به سرعت، کیفیت و هزینه پایین اهمیت می‌دهند و با این پارامترها می‌توان منتظر بود که بندرچابهار برایشان مهم شود.
اما احتمالا ریل به این زودی‌ها محقق نخواهد شد. پس چه باید کرد؟ آیا باید دست روی دست بگذاریم، زیرا هیچ کاری نمی‌توان کرد؟ این‌طور نیست. به نظرم در شروع کار معافیت‌های گمرکی تا حدودی می‌تواند تاثیرگذار باشد. این معافیت‌ها هم می‌تواند حقوق و عوارض را شامل شود و هم معافیت‌های بندری را. فراموش نکنیم سرمایه‌گذاری سنگینی صورت گرفته و این مشوق‌ها برای رونق‌گرفتن این فرصت اقتصادی تداوم همان سرمایه‌گذاری‌ها خواهد بود.
چاره‌ای نیست جز اینکه صاحبان کالا را به این بندر جذب کنیم و اپراتورها هم می‌توانند در بحث خدمات بندری خود تخفیف‌هایی قائل شوند تا در نهایت برای صاحبان کالا تا شعاعی که از نظر حمل‌ونقل جاده‌ای توجیه داشته باشد، این بندر جذاب شود. حضور افعانستانی‌ها را هم فراموش نکنید. آنها تجار بسیار قدرتمندی هستند که بازار بی‌نظیری را در اختیار دارند. این مشوق‌ها برای جذب آنها نیز مؤثر خواهد بود.
اگر ریل به این بندر برسد، این بندر در منطقه بی‌نظیر خواهد بود و هیچ‌کدام از بندرهای دیگر رقیب آن نخواهد بود. گفتم بندرهای دیگر، زیرا به جز بندر گوادر بندر دیگری هم هست که برای چابهار مهم باشد.
بندر سلاله عمان بندر بزرگی است که برای کشتی‌هایی که نمی‌خواهند در جبل‌علی بار خالی کنند و بعد به اروپا بروند، اهمیت دارد. در حالی که این فعالیت فیدری می‌تواند به بندر چابهار منتقل شود. بندر سهار عمان را نیز باید اضافه کنیم. این در حالی است که بندر چابهار پس‌کرانه خوبی دارد و می‌تواند بندر خوبی در ترانشیپ باشد.
من اخیرا از این بندر بازدید کردم. تجهیزاتی که در آن استفاده شده بسیار جالب است. ۱۰ تا ۱۲ کرین سایز بالا مورد استفاده قرار گرفته و به همه اینها یک مدیر فوق‌العاده را اضافه کنید که هم کارش را می‌داند و هم پشتکار لازم را دارد.
با این اوصاف، روشن است که چابهار همه چیز را دارد، اما به شدت متأثر از زنجیره لجستیکی است. در نتیجه، همه قطعات باید مثل یک پازل در کنار هم چیده تا این امر محقق شود. حدود ۲۰۳ هکتار در پنج فاز این بندر زیرسازی و اسکله‌های متعددی ساخته شده است. فقط باید بازاریابی شود. اما باید واقع‌بین باشیم و با درنظرگرفتن اینکه این بندر تا مرکز استان ۸۰۰ کیلومتر فاصله دارد، توجه خود را به فرصت‌های واقعی کنونی نظیر تجار و بازار افعانستان و منطقه اطراف چابهار معطوف کنیم.
علیرضا عبداللهی‌فرد-فعال بخش خصوصی
نظرات بسته شده است.