بندر ام‌القصر و راه‌آهن شمال–جنوب عراق؛ چالشی برای ایران
سی نیوز-* بندر ام‌القصر، واقع در جنوب استان بصره، اکنون به‌عنوان بزرگ‌ترین و فعال‌ترین بندر تجاری عراق شناخته می‌شود. در سال ۲۰۲۲ میلادی، عملکرد کانتینری این بندر به بیش از یک میلیون و دویست هزار TEU رسید که نشان‌دهنده ظرفیت بالای آن برای تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای است. این بندر با بهره‌گیری از پایانه‌هایی مانند Basra Gateway Terminal (BGT) و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی ICTSI و Gulftainer، توان عملیاتی خود را در سطح بنادر بزرگ خلیج فارس ارتقا داده است.
در کنار توسعه بندر، پروژه راه‌آهن مدرن ام‌القصر–موصل (IREM)، با بودجه ۹۳۰ میلیون دلار از بانک جهانی در حال اجراست. این پروژه مسیر ۱٬۰۴۷ کیلومتری شمال–جنوب عراق را از بندر ام‌القصر تا موصل پوشش می‌دهد و هشت استان از جنوب تا شمال کشور را به شبکه ریلی مدرن متصل می‌کند. هدف اصلی، افزایش ظرفیت ترانزیتی و مسافری، کاهش وابستگی عراق به نفت و ایجاد مسیر جایگزین ترانزیتی امن و سریع برای کالاهای منطقه‌ای و بین‌المللی است. بازسازی خطوط ریلی، نوسازی لکوموتیوها و واگن‌ها، توسعه کارگاه‌های تعمیراتی و ایجاد مراکز لجستیکی بخشی از اقدامات کلیدی این پروژه محسوب می‌شود.
از منظر تحلیلگران حمل‌ونقل و لجستیک، ترکیب بندر ام‌القصر با راه‌آهن شمال–جنوب عراق، یک شبکه ترانزیتی یکپارچه و رقابتی ایجاد کرده است که می‌تواند بخش قابل توجهی از ترانزیت کالا بین خلیج فارس و اروپا را به سمت عراق هدایت کند. این امر به‌ویژه برای کشورمان چالشی جدی است؛ چرا که مسیرهای شمال–جنوب ایران و بنادر کلیدی مانند بندر امام خمینی و بوشهر ممکن است بخشی از سهم ترانزیتی خود را از دست بدهند.
علاوه بر این، حضور اپراتورهای بین‌المللی در بندر ام‌القصر و سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس، نفوذ اقتصادی و لجستیکی ایران در عراق را کاهش می‌دهد و چانه‌زنی تهران در زمینه ترانزیت و تجارت را تحت فشار قرار می‌دهد.
از دیدگاه استراتژیک، این پروژه یک هشدار ژئوپولیتیکی و اقتصادی برای کشورمان است که نیازمند پاسخ فعال و هوشمندانه در زمینه زیرساخت و دیپلماسی است.
در جمع‌بندی، ترکیب بندر ام‌القصر و راه‌آهن شمال–جنوب عراق نه تنها یک پروژه زیرساختی، بلکه یک عامل تعیین‌کننده در موازنه ترانزیتی، اقتصادی و ژئوپولیتیکی منطقه محسوب می‌شود و کشورمان در صورت انفعال ممکن است سهم خود را از بازار ترانزیت منطقه‌ای از دست بدهد.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.