جهش یا بهبود ترانزیت؟ مسئله این است!

به گزارش سی نیوز ، روابط عمومی گمرک ایران در گزارشی از رشد 36 درصدی ترانزیت در سال گذشته خبر داده بود که طبق این گزارش اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین ایران  نظر سنجی با همین مضمون برگزار کرد که نتایج آن جالب توجه می باشد.

طبق گزارش گمرک ، ۱۷ میلیون و ۷۹۰ هزار تن کالا از مسیر ایران ترانزیت شده که نسبت به مدت زمان مشابه سال ماقبل آن ۳۶.۵۲ درصد افزایش داشته است.

به نقل از روابط عمومی گمرک ایران، بیشترین میزان ترانزیت خارجی در سال ۱۴۰۲ از مبدأ گمرک منطقه ویژه شهیدرجایی به میزان ۵ میلیون و ۱۷۰ هزار تن انجام شد که نسبت به سال ماقبل آن ۳۶.۹ درصد افزایش یافته است.

بر اساس این گزارش، پس از گمرک منطقه ویژه شهیدرجایی، گمرکات پرویزخان و باشماق به ترتیب با ۳ میلیون و ۹۵۰ هزار تن و یک میلیون و ۹۳۸ هزار تن در بین گمرکات مبدأ ترانزیت خارجی، بیشترین میزان ترانزیت خارجی را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین در سال ۱۴۰۲ ترانزیت خارجی از مبدأ گمرک پرویزخان ۳۶۸ درصد و از مبدأ گمرک باشماق ۵۷ درصد افزایش داشته است.

بنابر این گزارش گمرک بازرگان با انجام تشریفات ترانزیت خارجی یک میلیون و ۱۸۸ هزار تن، گمرک سرخس با ۷۲۳ هزار تن، بیله‌سوار با ۶۷۴ هزار تن، آستارا با ۵۴۹ هزار تن، جلفا با ۵۴۲ هزار تن، بندر لنگه با ۴۸۲ هزار تن و گمرک منطقه ویژه اقتصادی آستارا با ۴۵۶ هزار تن در بین گمرکات عمده مبدأ ترانزیت خارجی در رده‌های چهارم تا دهم قرار گرفتند.

گفتنی است، حدود ۸۸ درصد از ترانزیت خارجی از مسیر ایران در سال ۱۴۰۲ از مبدأ ۱۰ گمرک فوق‌الذکر بوده است.

یادآور می‌شود؛‌ روند افزایشی ترانزیت که از آغاز سال گذشته در کشور آغاز شده بود تا پایان سال ادامه داشت و موجب شد افزایش ۳۶.۵ درصدی را پس از چند سال تجربه کنیم.

طبق آخرین نظر سنجی اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین ایران از فعالین دریایی و بندری ، فعالان صنعت حمل و نقل و ترانزیت با مضمون این سوال که به نظر شما، اصلی‌ترین علت جهش ترانزیت ایران در سال 1402 (بالغ بر 36%) کدام مورد بوده است؟ پاسخ های این نظر سنجنی در نوع خود جالت توجه می باشد.
7 گزینه این نظر سنجی به همراه درصد آرا به هرکدام تا لحظه تنظیم گزارش به شرح ذیل است :

1-جنگ روسیه و اوکراین  و ناگزیر شدن روسیه به استفاده از مسیر ایران (30%)

2-مجوز دولت مرکزی عراق به اقلیم کردستان برای فروش و صادرات نفت(ودر نتیجه ترانزیت از مسیر ایران)(8درصد)

3-دیپلماسی اقتصادی دولت در توسعه همکاری های منطقه ای(5%)

4- تسهیل ترانزیت از طریق رفع موانع داخلی ترانزیت و بهبود های مدیریتی و هماهنگی های نهادی در کشور(2%)

5-جذاب تر شدن مسیر ترانزیتی ایران با توسعه و بهبود زیر ساخت های لجستیکی و ترابری(جاده و ریل)(2%)

6- به درستی آمار منتشر شده باور ندارم و ترانزیت واقعی کشور چنین رشدی نداشته است.(43%)
7- سایر موارد(10%)

همانطور که مشخص است کسانی که در این نظر سنجی شرکت کرده اند به درستی آمار منتشر شده باور ندارند و معتقدند رشد ترانزیتی با این درصد وجود نداشته است.

جهش یا بهبود ترانزیت؟ مسئله این است

اگر چه تلاش های فعلی برای ارتقای ترانزیت کشور مثبت و شایسته قدردانی است، اما باید گفت در صورتی که این تلاش ها در قالب یک برنامه ریزی راهبردی قرار نگیرند، همچنان نخواهند توانست بخش اعظم استعدادهای ترانزیتی ایران را فعال کنند. گزارش شماره 25018145 مرکز پژوهش های مجلس منتشر شده، نشان می دهد تلاش های انجام شده حداقل تا آن تاریخ از نوع کوتاه مدت و عملیاتی و در جهت بهره برداری از زیرساخت های موجود بوده اند که در خوش‎بینانه‎ ترین حالت می توانند عملکرد ترانزیتی در حدود 20 یا نهایتاً 30 میلیون تن در سال را محقق کنند. این گزارش می افزاید با این حال برای دستیابی به استعدادهای ترانزیتی برآوردشده کشور یعنی 80 میلیون تن در سال و بالاتر نیاز به یک برنامه میان و بلندمدت قابل اتکا برای سرمایه گذاری های کلان زیرساختی است.

باتوجه به این توضیحات و این نظر سنجی مهم ، مسئولین امر باید همانطور که به بهبود ترانزیت فکر می کنند برای جهش آن هم برنامه ای بلند مدت داشته باشند تا برای فعالان این صنعت ملموس تر باشد و آمار ها واقعی تر بنظر برسد!