تحولات تجارت جهانی (گذار به سمت تجارت سبز) بخش دوم

معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران

چشم انداز تجارت جهانی با وجود افزایش تنش های ژئوپلیتیکی میان مناطق گوناگون جهان، تجارت جهانی طی سال ۲۰۲۲ در حد زیادی انعطاف پذیر بوده، اما شرایط نامناسب اقتصادی، لغو سیاست های کووید صفر در چین و تهدید شیوع دوباره کرونا و افزایش نگرانی ها در مورد فشارهای تورمی، منجر به کاهش قابل ملاحظه ارزش تجارت جهانی طی فصل چهارم ۲۰۲۲ شده است.

اگرچه شرایط نامطلوب تا حدودی تعدیل شده و چشم انداز اقتصادی بهبود یافته است و احتمال افزایش تجارت جهانی در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ وجود دارد، اما انتظار می‌رود که رشد ارزش تجارت جهانی برای کل سال ۲۰۲۳ کاهش یابد. به طور کلی، علی رغم اینکه چشم انداز تجارت جهانی نامشخص است، با این حال انتظار می رود عوامل مثبت تاثیرگذار بر تجارت جهانی بر عوامل منفی غالب شده و آن ها را جبران کنند. در ادامه بخش دوم این گزارش، به بررسی عوامل منفی و مثبت اثرگذار بر چشم انداز تجارت پرداخته شده است.

عوامل مثبت

• بهبود چشم انداز اقتصادی در اقتصادهای بزرگ

شاخص مدیران خرید چین از دسامبر ۲۰۲۲ بیش از ۵ واحد درصد افزایش یافته که نشان دهنده تقویت فعالیت های تولیدی و خدماتی است. این امر منجر به کاهش نگرانی ها در مورد اختلال در زنجیره تامین جهانی شده است. علاوه بر این، پیش بینی رشد اقتصادی در برخی از جوامع به سمت بالا اصلاح شده است؛ به طور مثال انتظار می رود اقتصادهای اتحادیه اروپا و ایالت متحده امریکا دچار رکود در سال ۲۰۲۳ نشوند.

• کاهش هزینه های حمل ونقل

 تنگناهای پیشروی لجستیک تا حد زیادی رفع شده و ظرفیت حمل ونقل در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. شاخص نرخ حمل و نقل کانتینری شانگهای به سطح قبل از همه گیری بازگشته است و انتظار می رود در طول سال ۲۰۲۳ در سطح پایین باقی بماند.

• تضعیف دلار آمریکا

 پس از رسیدن دلار به سطوح بالا در سال ۲۰۲۲، شاخص دلار ایالت متحده امریکا بین نوامبر ۲۰۲۲ و فوریه ۲۰۲۳ تقریباً ۷ درصد کاهش یافت. از آنجایی که بیشتر مبادلات تجاری بر اساس دلار صورت می پذیرد، تضعیف دلار منجر به افزایش تقاضا برای کالاهای مبادله ای می شود.

• افزایش تقاضای جهانی برای خدمات

انتظار می رود تجارت جهانی خدمات در سال ۲۰۲۳ رشد بیشتری داشته باشد که عمدتاً ناشی از افزایش تقاضا برای خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهبود در بخش های سفر و گردشگری است.

عوامل منفی

• تنش های ژئوپلیتیکی

تنش های، ژئوپلیتیکی، از جمله مقابله نظامی روسیه و اوکراین، کماکان بزرگترین خطری است که بر تجارت بین المللی در طول سال ۲۰۲۳ تأثیر منفی می گذارند.

• تورم، قیمت کالاها و نرخ بهره

انتظار بر این است که نرخ بهره در اکثر اقتصادها به دلیل تداوم نگرانی‌های تورمی در سطح بالایی باقی بماند. درصورتی که فشارهای تورمی در سطوح بالایی باقی مانده باشد، بانک های مرکزی نرخ های بهره سیاستی بالاتری را اتخاذ می کنند و تا زمانی که تورم در سراشیبی سقوط قرار نگرفته باشد، این نرخ ها را حفظ خواهند کرد. همچنین برآورد آنکتاد بر این است که همچنان بهای کالاها به ویژه انرژی، غذا و فلزات بالاتر از میانگین قبل از همه گیری کووید -۱۹ باشد.

• نگرانی از پایداری بدهی

سطح کنونی بدهی جهانی، همراه با نرخ بهره بالا، همچنان بر شرایط اقتصاد کلان بسیار ی از کشورها تأثیر منفی خواهد گذاشت.

سایر عوامل

• تغییر شکل زنجیره های تامین جهانی
• تاکید بر داشتن یک برنامه زنجیره تامین انعطاف پذیر و جلوگیری از اختلال در پاسخگویی به تقاضاهای موجود، ضمن تشویق سیاست‌هایی که فرآیندهای تولید را به بازار هدف نزدیک (معموال در همان قاره) برون سپاری می‌کند، ممکن است به منظور کاهش هزینه های تولید، بخش یا تمام فرآیند تولید و ساخت کالا را نیز به کشور اصلی کالا که برای اولین بار در آن تولید شده است، بازمی گرداند. این کار ممکن است منجر به تغییر درپارادایم تجارت جهانی شده و از جهانی شدن به ۵ منطقه ای شدن در حال تغییر باشد.
• سیاست های تجاری برای گذار به سوی اقتصاد جهانی سبز

انتظار می رود الگوهای تجارت بین المللی با اهداف توسعه پایدار و گذار به سمت اقتصاد جهانی سبز همسو و هماهنگ شوند. از آنجایی که کشورها به طور فزاینده ای تعهدات اقلیمی را در سیاست‌های تجاری و صنعتی اعمال می کنند، این نگرانی وجود دارد که اعمال اقدامات محدودکننده در راستای عمل به الزامات مقابله با تغییرات اقلیمی، ممکن است تغییراتی را در چشم انداز تجارت جهانی نیز ایجاد کند.

روند تجارت در اقتصادهای بزرگ

رکود جهانی تجارت بین الملل در فصل چهارم ۲۰۲۲ در روند واردات و صادرات کالایی اقتصادهای بزرگ منعکس شده که در جدول ۱ قابل مشاهده است. نرخ های رشد فصلی نشان می دهد که در میان کشورهای نامبرده در جدول مزبور به جز واردات در روسیه، تجارت کالایی برای همه اقتصادهای بزرگ در فصل چهارم ۲۰۲۲ به میزان قابل توجهی کمتر از سطح فصل سوم سال مزبور بوده است.

 در بین این اقتصادها بیشترین کاهش در واردات کالا طی فصل چهام ۲۰۲۲ نسبت به فصل قبل سال مزبور، مربوط به کشور هندوستان (۱۵ درصد) و بیشترین کاهش در صادرات کالا مربوط به روسیه (۱۲ درصد) است. همانطور که در جدول ۱ نمایان است، طی فصل چهارم سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ ،در میان اقتصادهای بزرگ مورد بررسی، بیشترین افزایش و کاهش در واردات کالاها به ترتیب مربوط به کشور آفریقای جنوبی (۱۱ درصد) و روسیه (۱۹ درصد) است.

 آمار و اطلاعات مربوط به صادرات کالاها در مقایسه با فصل مشابه سال ۲۰۲۱ نیز گویای آن است ک ه بیشترین افزایش و کاهش در صادرات به ترتیب مربوط به کشور برزیل (۲۲درصد) و روسیه (۱۷ درصد) است. در فصل چهارم سال ۲۰۲۲، ارزش تجارت کالایی برای ایالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا، نسبت به فصل سوم همین سال کمتر و نسبت به فصل چهارم سال ۲۰۲۱ بیشتر بوده است.

اطلاعات مربوط به خدمات برای فصل چهارم منتشر نشده و آمار مربوط به فصل سوم ۲۰۲۲ است. در فصل سوم ۲۰۲۲، تجارت خدمات برای اکثر اقتصادهای بزرگ بیشتر از فصل سوم ۲۰۲۱ است. طی فصل سوم ۲۰۲۲، بیشترین افزایش در واردات و صادرات خدمات نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱، مربوط به کشور آفریقای جنوبی (4۳ درصد) است. نرخ های رشد فصلی نشان می دهد طی فصل چهارم ۲۰۲۲ بیشترین افزایش و کاهش واردات خدمات نسبت به فصل قبل همین سال به ترتیب مربوط به کشور ژاپن (۱۷درصد) و برزیل (۵درصد) و بیشترین افزایش و کاهش صادرات خدمات طی فصل چهارم ۲۰۲۲ نسبت به فصل سوم همین سال به ترتیب مربوط به کشورهای آفریقای جنوبی (۶درصد) و برزیل (4درصد) است.

جدول ۲ .رشد تجارت خدمات در اقتصادهای عمده تجاری طی فصل چهارم ۲۰۲۲

ادامه دارد…

 

 

تنظیم و بازنشر گزارش: سی نیوز

منبع: معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران

لینک کوتاه: https://seanews.ir/46248