از سوخت‌های تجدیدپذیر تا بنادر هوشمند؛آینده حمل‌ونقل دریایی ایران چگونه متحول می‌شود؟
سی نیوز – گزارش تحلیلی: توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) در سال‌های اخیر، به یکی از چالش‌های اساسی صنایع بزرگ دنیا از جمله حمل‌ونقل دریایی تبدیل شده است. ایران با برخورداری از موقعیت استراتژیک خود در منطقه، به‌ویژه در خلیج فارس و دریای عمان، یکی از کشورهایی است که پتانسیل بالایی برای توسعه حمل‌ونقل دریایی دارد اما در زمینه استفاده از فناوری‌های سبز و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، همچنان با چالش‌های جدی روبرو است.زیرساخت‌های بنادر ایران برای پیاده‌سازی تکنولوژی‌های نوین در حمل‌ونقل پایدار به‌روز نشده‌اند، و بهره‌گیری از سوخت‌های تجدیدپذیر هنوز به‌عنوان یک فناوری نوپا در کشور مورد توجه قرار نگرفته است.
این در حالیست که کشورهای پیشرفته جهان مانند هلند و سنگاپور به سرعت در حال حرکت به سمت استفاده از سوخت‌های پاک نظیر متانول و هیدروژن هستند اما ایران هنوز به سوخت‌های فسیلی وابسته است. این وابستگی نه تنها باعث افزایش هزینه‌های اقتصادی در بلندمدت می‌شود، بلکه ایران را در دستیابی به اهداف جهانی کاهش انتشار کربن با مشکل مواجه می‌کند.
علاوه بر این، کمبود سرمایه‌گذاری‌های لازم در حوزه تحقیق و توسعه (R&D) و فقدان سیاست‌های حمایتی دولت در راستای تقویت بنادر سبز، کشورمان را از همگامی با ترندهای جهانی در صنعت حمل‌ونقل دریایی سبز بازداشته است.
چالش‌ها و فرصت‌ها در حمل‌ونقل دریایی ایران
کشور ایران با دسترسی به آب‌های آزاد و ظرفیت‌های بنادر بزرگ، پتانسیل بالایی برای اجرای فناوری‌های پایدار در صنعت دریایی دارد. برنامه‌هایی نظیر GreenVoyage2050 که توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) اجرا می‌شود، فرصتی منحصربه‌فرد برای ایران و سایر کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند تا از کمک‌های مالی و فنی جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بهره‌مند شوند. این برنامه نه تنها به ایران امکان مشارکت در پروژه‌های آزمایشی را می‌دهد، بلکه با ارائه کمک‌های اقتصادی تا سقف ۲۵۰,۰۰۰ دلار برای هر پروژه، می‌تواند منجر به توسعه فناوری‌های سبز دریایی و بهبود زیرساخت‌های بنادر کشور شود.
سوخت‌های سبز و فرصت‌های فناورانه
یکی از محورهای اصلی برای آینده حمل‌ونقل دریایی، جایگزینی سوخت‌های فسیلی با سوخت‌های تجدیدپذیر مانند متانول، الکترومتان و هیدروژن سبز است. ایـران به‌واسطه منابع غنی گاز طبیعی و موقعیت جغرافیایی مطلوب خود، می‌تواند به تولید سوخت‌های سبز و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی اقدام کند. تجربه بنادر بین‌المللی نظیر روتردام و سنگاپور که با ایجاد کریدور سبز موفق به کاهش ۲۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای در مسیرهای طولانی شده‌اند، می‌تواند الگویی برای کشورمان باشد.
بنادر هوشمند و دیجیتالی‌سازی
ایجاد بنادر هوشمند می‌تواند به افزایش کارآیی و کاهش مصرف انرژی کمک کند. دیجیتالی‌سازی فرآیندهای لجستیکی و بهینه‌سازی مدیریت بنادر از طریق سیستم‌های هوشمند، موجب می‌شود که بنادر کشورمان مانند بندر شهید رجایی و چابهار، به قطب‌های بین‌المللی تبدیل شوند. با استفاده از این فناوری‌ها، بنادر می‌توانند به میزان زیادی از ترافیک‌های غیرضروری و مصرف بالای سوخت کاسته و همچنین انتشار گازهای گلخانه‌ای را به حداقل برسانند.
نقش سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های سبز
فناوری‌های پایدار در صنعت دریایی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی هستند. توسعه کشتی‌های مجهز به پیشرانه‌های نوین و سازگار با سوخت‌های تجدیدپذیر، و همچنین ایجاد زیرساخت‌های بنادر سبز، مستلزم حمایت مالی از سوی دولت و بخش خصوصی است. با این حال، این سرمایه‌گذاری‌ها در بلندمدت باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش سودآوری خواهد شد. نمونه‌هایی از کشورهای پیشرو در این حوزه، مانند بنادر اروپایی که در حال پیاده‌سازی فناوری‌های پاک هستند، نشان می‌دهند که این اقدامات می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و بهبود جایگاه ایــران در حمل‌ونقل جهانی شود.
چالش‌های موجود در مسیر
با وجود فرصت‌های فراوان، یکی از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه فناوری‌های پایدار، نیاز به هماهنگی بیشتر بین بخش‌های دولتی، خصوصی و بین‌المللی است. به علاوه، هزینه بالای اولیه برای اجرای این فناوری‌ها و همچنین چالش‌های مربوط به تامین منابع مالی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، مسائلی هستند که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.
ما می توانیم با بهره‌گیری از برنامه‌های بین‌المللی همچون GreenVoyage2050 و سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های پایدار، به یکی از کشورهای پیشرو در حمل‌ونقل دریایی پایدار تبدیل شویم.
این اقدامات نه تنها به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک می‌کنند، بلکه موجب افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی خواهند شد. با توجه به نقش مهم حمل‌ونقل دریایی در اقتصاد کشور، اجرای فناوری‌های نوین و استفاده از سوخت‌های پاک، ایران را در مسیر آینده‌ای سبزتر و پایدارتر قرار خواهد داد.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.