زخم عمیق تعرفه‌گذاری یارانه‌ای بر پیکر صنعت برق
آمار تکان‌دهنده عملکرد شرکت برق منطقه و ثبت حاشیه سود منفی 238 درصدی در سال 1399، تنها یک نمونه از فاجعه‌هایی است که به دلیل نظام تعرفه‌گذاری یارانه‌ای به وجود آمده است.
به گزارش سی نیوز به نقل از خبرگزاری فارس، انتخاب نظام تعرفه‌گذاری انرژی مبتنی بر یارانه زمینه ضرردهی مطلق در صنعت برق کشور را رقم زده است. بسیاری از شرکت‌های بخش خصوصی فعال در این حوزه با ضرر و زیان قابل توجه مواجه شدند و بخش دولتی حاضر در این صنعت نیز، به طور مداوم زیان ثبت کرده و این زیان را از منابع متعلق به بودجه همه مردم جبران می‌کند.
بر خلاف بسیاری از نقاط دنیا، ایران و چند کشور معدود برای عرضه انرژی از نظام یارانه‌ای استفاده می‌کنند که زمینه کاهش قابل توجه قیمت فروش برق نسبت به قیمت تمام شده آن را فراهم می‌کند. به عبارت دیگر میانگین قیمت عرضه این کالا تنها 5 درصد از قیمت تولید آن را شامل شده و 95 درصد باقی مانده در قالب یارانه از منابع دولتی و متعلق به جیب همه مردم پرداخت می‌شود.
رویه مذکور علاوه بر ایجاد زیان سنگین برای بخش خصوصی و دولتی فعال در صنعت برق، زمینه کاهش ارزش انرژی نزد مشترکان را فراهم کرده و این مسئله بی‌توجهی به اصلاح الگوی مصرف را به دنبال دارد، در این شرایط مشترک صنعتی به دلیل ارزان بودن انرژی هیچ انگیزه‌ای برای ارتقای فناوری تولید و کاهش مصرف برق ندارد، مشترک بخش خانگی نیز حسی از ارزش این کالای اساسی را نداشته و تا حد توان نسبت به مصرف اقدام می‌کند و از سوی دیگر سایر مشترکان نیز بدون توجه به صرفه‌جویی به استفاده از برق ادامه می‌دهند.
*آمار تکان‌دهنده از شرکت برق منطقه‌ای تهران
تداوم وضع نامطلوب نظام تعرفه‌گذاری در سال‌های اخیر با توقف توسعه صنعت برق همراه شده و به دنبال آن زمینه خاموشی‌های گسترده را فراهم کرده است. علاوه بر این این مسئله منجر به ثبت آمار تکان‌دهنده‌ای در برخی از شرکت‌های برق منطقه شده است.
بر اساس گزارش ارائه شده از سوی شرکت برق منطقه‌ای تهران پیرامون عملکرد این شرکت در سال 1399، آمار بسیار عجیبی به ثبت رسیده است.
در همین رابطه شرکت برق منطقه‌ای تهران در سال گذشته مجموعا 48 میلیون و 304 هزار و 6 مگاوات ساعت برق عرضه کرده که 16.8 درصد از عرضه برق کشور را شامل می‌شود.
با توجه به نظام تعرفه‌گذاری یارانه‌ای و در شرایطی که هزینه تولید برق بدون در نظر گرفتن هزینه توزیع معادل 1300 تا 1400 تومان برای هر کیلووات ساعت محاسبه می‌شود، میانگین نرخ فروش برق توسط شرکت برق منطقه‌ای به طور میانگین 81.5 تومان برای هر کیلووات ساعت بوده است.
به استناد ترازنامه مندرج در آمار، درآمد شرکت برق منطقه‌ای تهران ناشی از 3 جزء درآمد ناشی از فروش، درآمد حاصل از انتقال برق و درآمدهای غیر عملیاتی در سال 1399 معادل منفی 53 میلیارد و 393 میلیون و 500 هزار تومان به ثبت رسیده است.
علاوه بر درآمد منفی به ثبت رسیده در ترازنامه سال 1399، مجموع هزینه‌های شرکت برق منطقه‌ای تهران در سال گذشته شامل 13 بند مجموعا معادل 2860 میلیارد و 93 میلیون 100 هزار تومان بوده است.
به استناد این آمار مجموع درآمد شرکت برق منطقه‌ای در سال 1399 نسبت به سال 1398 با کاهش 811 درصدی مواجه شده است، علاوه بر این، هزینه‌های شرکت مذکور در سال 1399 نسبت به سال 1398 با افزایش 7.8 درصدی مواجه شده است.
*حاشیه سود منفی 238 درصدی شرکت برق منطقه‌ای تهران در سال گذشته
عملکرد بسیار نامطلوب شرکت برق منطقه‌ای تهران در سال 1399 در حالی رقم می‌خورد که منابع بودجه‌ای این شرکت در سال گذشته نسبت به سال 1398 با افزایش 35 درصدی مواجه شده است.
به طور کلی بازده فروش به عنوان شاخص حاشیه سود شرکت برق منطقه‌ای تهران در سال 1399 برابر منفی 238 درصد محاسبه شده و بازده حقوق صاحبان سهام این شرکت منفی 48 درصد شناسایی شده است.
آمار تکان‌دهنده بیان شده نسبت به عملکرد شرکت برق منطقه‌ای تهران تنها یک نمونه از عملکرد بسیار منفی شرکت‌های خصوصی و دولتی فعال در حوزه صنعت برق کشور است. این درحالیست که صنعت برق کشور از سوخت نسبتا رایگان به منظور تولید برق استفاده کرده و هزینه نیروی انسانی نیز بسیار کمتر از هزینه نیروی انسانی در سایر کشورهای دنیا است.
با این وجود، استناد به نظام تعرفه‌گذاری مبتنی بر یارانه انرژی سبب شده تا با وجود مزایای یاد شده، صنعت برق کشور با زیان نجومی مواجه باشد. علاوه بر این عملکرد متولیان این صنعت نیز در سایه نظام تعرفه‌گذاری غلط غیر شفاف باقی خواهند ماند.
*لزوم جراحی اقتصادی در صنعت برق با اصلاح صحیح تعرفه پرمصرف‌ها
با توجه به ضرر و زیان ثبت شده صنعت برق ناشی از نظام تعرفه‌گذاری یارانه‌ای، راهکار حل این مسئله رجوع به نظام‌های صحیح تعرفه‌گذاری از جمله نظام تعرفه‌گذاری پلکانی موثر و منطبق بر قیمت تمام شده تولید برق است.
بر همین اساس، مهدی هاشم زاده، کارشناس اقتصادی در تشریح نظام تعرفه‌گذاری پلکانی موثر گفت:« در نظام تعرفه‌گذاری پلکانی موثر که بر مبنای مدل تعرفه‌گذاری پلکانی افزایشی (IBT) است، قیمت انرژی برای عموم مردم و مشترکان کم مصرف ثابت و با قیمت کمتر از قیمت تمام شده نگه داشته می شود ولی برای مصارف بی رویه مشترکین پرمصرف، به شدت افزایش یافته و یا آزاد می شود، به نحوی‌که یارانه پرداختی به مشترکان کم مصرف از محل پرداخت مشترکان پرمصرف تامین شود.»
در مدل تعرفه‌گذاری پلکانی افزایشی، قیمت حامل‌های انرژی فقط برای مشترکین پرمصرف افزایش می‌یابد و عموم مردم از افزایش قیمت مصون هستند. اینکه چه خانوارهایی پرمصرف هستند، بر اساس الگوی مصرف اکثریت مشترکین معین می‌شود.
در همین راستا، امکان تداوم روند فعلی نظام تعرفه‌گذاری با توجه به منابع کشور وجود ندارد و تغییر در نظام تعرفه‌گذاری منطبق بر تجربیات مثبت دنیا باید مورد توجه قرار بگیرد.
نظرات بسته شده است.