روایت سالها ورود پساب به خلیج فارس و وعده پایان آن
سی نیوز-* ورود فاضلاب شهری به خلیج فارس، سالهاست یکی از واقعیتهای تلخ زندگی در بندرعباس است؛ واقعیتی که با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان و اعتراضهای مردمی، تا همین امروز نیز بهطور کامل متوقف نشده است. اظهارات اخیر نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی مبنی بر تداوم ورود بخشی از فاضلاب شهر به دریا، بار دیگر این پرسش را پیش روی افکار عمومی قرار داده که چرا یکی از بدیهیترین زیرساختهای شهری در یک شهر ساحلی، تا این اندازه با تأخیر مواجه شده است.
بر اساس اعلام احمد مرادی، در سالهای گذشته حدود ۷۰۰ لیتر در ثانیه فاضلاب شهری بندرعباس به خلیج فارس سرازیر میشده؛ حجمی قابلتوجه که نهتنها نشاندهنده ضعف تاریخی شبکه جمعآوری و تصفیه فاضلاب است، بلکه ابعاد بحران زیستمحیطی را نیز آشکار میکند. خلیج فارس، بهعنوان پهنهای نیمهبسته با ظرفیت محدود خودپالایی، توان تحمل چنین بار آلودگی مداومی را ندارد و آثار آن ممکن است در کوتاهمدت پنهان بماند اما در بلندمدت به شکل تخریب اکوسیستم، کاهش ذخایر آبزیان و تهدید سلامت ساکنان ساحلی بروز کند.
اگرچه مسئولان از پیشرفت بیش از ۷۰ درصدی پروژه فاضلاب بندرعباس سخن میگویند، اما واقعیت میدانی این است که تا زمان بهرهبرداری کامل، همچنان بخشی از پساب وارد خور و سپس دریا میشود. استفاده از عباراتی مانند «تقریباً تصفیهشده» برای آبی که به خلیج فارس میریزد، بیش از آنکه اطمینانبخش باشد، بر ابهامها میافزاید؛ چرا که در استانداردهای زیستمحیطی، کیفیت پساب یا قابلقبول است یا نیست و مرز میانی روشنی برای آن تعریف نشده است.
تجربه سالهای گذشته نشان میدهد که تعویق در اجرای چنین پروژههایی، هزینههایی فراتر از ارقام مالی به شهر تحمیل میکند. در بندرعباس، همزمان با ورود فاضلاب به دریا، صدها لیتر در ثانیه آب شرب برای آبیاری فضای سبز مصرف شده است؛ تناقضی آشکار که از نبود مدیریت یکپارچه منابع آب حکایت دارد. در شرایطی که کشور با تنش آبی مواجه است، این پرسش مطرح میشود که چرا استفاده از پساب تصفیهشده بهعنوان جایگزین آب شرب، زودتر در دستور کار قرار نگرفت.
رویکرد جدید مسئولان، تبدیل پساب به یک منبع اقتصادی برای صنایع و پالایشگاههاست؛ رویکردی که در ظاهر میتواند هم به کاهش فشار بر منابع آب و هم به تسریع تکمیل پروژه کمک کند. با این حال، منتقدان معتقدند زمانی که سرمایهگذار و مصرفکننده اصلی پساب، خودِ صنایع هستند، نگرانیهایی درباره اولویتیافتن منافع اقتصادی بر ملاحظات زیستمحیطی شکل میگیرد؛ نگرانیهایی که تنها با نظارت شفاف و مستقل قابل رفع است.
نماینده مردم بندرعباس تأکید دارد که آزمایشهای زیستمحیطی انجام شده و آلودگی فعلی مردم را تهدید نمیکند و بوی نامطبوع نیز نسبت به گذشته کاهش یافته است. با این وجود، افکار عمومی انتظار دارد نتایج این آزمایشها بهصورت شفاف منتشر شود و مشخص شود کدام نهاد مسئول پایش مستمر کیفیت پساب و اثرات آن بر محیط دریایی است؛ چرا که اعتماد عمومی، بدون شفافیت و پاسخگویی شکل نخواهد گرفت.
پروژه فاضلاب بندرعباس که بودجه آن از سوی صنایع و پالایشگاهها تأمین میشود، امروز به مرحلهای رسیده که میتواند نقطه عطفی در مدیریت زیستمحیطی شهر باشد یا به نمونهای دیگر از پروژههای نیمهتمام و وعدهمحور تبدیل شود. وعده بهرهبرداری کامل در «چند ماه آینده»، اگر محقق نشود، نهتنها سرمایهگذاران بلکه محیطزیست و مردم بندرعباس را نیز با هزینههای سنگینتری مواجه خواهد کرد.
در نهایت، مسئله فاضلاب بندرعباس صرفاً یک پروژه عمرانی نیست؛ این موضوع به کیفیت حکمرانی شهری، جایگاه محیطزیست در تصمیمسازیها و نحوه مواجهه با منابع طبیعی بازمیگردد. خلیج فارس، سرمایهای ملی و بیننسلی است و استمرار هرگونه آلودگی، حتی بهصورت موقت، پرسشی جدی درباره مسئولیتپذیری امروز در برابر نسلهای آینده ایجاد میکند.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.