به گزارش سی نیوز به نقل از میراث آریا مراسم نوروز صیاد، هرچند جشنی ساده است، اما پیام‌های عمیقی دارد؛ نوروز صیاد؛ رابطه‌ای عادلانه میان صیاد و دریا، انسان و طبیعت و نان و برکت برقرار می‌کند. اهالی قشم بر این باورند که دریا فقط منبع روزی نیست؛ مادر و حافظ زندگی است و برداشت بی‌رویه می‌تواند نعمت‌هایش را محدود کند. به همین دلیل، در نوروز صیاد، صیادان قایق‌ها و تورهای خود را کنار می‌گذارند و حتی از خوردن ماهی خودداری می‌کنند. این پرهیز نمادی از احترام به طبیعت و فرصتی برای بازسازی منابع دریایی و مدیریت پایدار برای آینده است.
روستای سلخ در روز برگزاری آیین نوروز صیاد
صبح جشن، بندر سلخ حال‌وهوای دیگری دارد. زنان لباس‌های رنگین می‌پوشند؛ رنگ‌هایی زنده که گویی آینه‌ای است از رنگ‌های دریا. مردان لباس نو بر تن می‌کنند و کودکان با شادی و هیجان در کوچه‌ها می‌دوند. در میدان روستا، گروه‌های موسیقی محلی ساز و دهل را می‌نوازند و جوانان به رقص‌های بومی می‌پردازند. لنج‌ها و قایق‌ها به صف می‌شوند، پرچم‌ها برافراشته می‌گردند و مراسم رژه لنج، یکی از جذاب‌ترین بخش‌های جشن، آغاز می‌شود. این رژه تنها نمایش نیست؛ پیوندی است میان گذشته و حال، میان لنج‌های قدیمی چوبی و قایق‌های امروزی موتوری.
نوروز صیاد فقط یک روز صید نکردن نیست. در این روز مجموعه‌ای از آیین‌ها اجرا می‌شود که هرکدام بار معنایی خاص خود را دارند. آیین عزوا، رزیف، شوشی و …، همه نشانه‌ای است از زندگی جمعی و شادی مشترک. این آیین‌ها فرصتی فراهم می‌کند تا همه روستا، از پیر و جوان گرفته تا زن و مرد، در یک شادی عمومی سهیم شوند.
دریا، مادر زندگی
نمی‌توان از نوروز صیاد سخن گفت و از دریا نگفت. برای مردم قشم، دریا تنها یک پهنه آبی نیست؛ خانه است، سفره است، و معلمی بزرگ. صیادان قدیمی روایت می‌کنند که چگونه پیش از طلوع، به دل آب می‌زدند و با طلوع خورشید تورها را بیرون می‌کشیدند. هر بار که تورها پر از ماهی می‌شد، نخست خدا را شکر می‌کردند و سپس دریا را. احترام به دریا در فرهنگ بومی ریشه‌ای عمیق دارد. شاید به همین دلیل است که شعار جشن امسال «دریای پاک» انتخاب شده؛ شعاری که بیش از یک جمله تبلیغاتی، درسی برای زندگی امروز است.
نقش زنان در آیین نوروز صیاد
زنان قشمی در این جشن نقشی پررنگ دارند. آن‌ها نه‌تنها لباس‌های رنگی و زیبای محلی را آماده می‌کنند، بلکه در پخت نان و شیرینی‌های سنتی نیز سهم بزرگی دارند. نانی که از تنورهای گلی بیرون می‌آید، نمادی از برکت و فراوانی است. در مراسم امسال حتی مسابقه‌ای ویژه بانوان، یعنی آسیاب کردن گندم، برگزار شد. این مسابقه ساده، یادآور گذشته‌ای است که زنان با دست‌های خود آرد زندگی را می‌ساختند و نان را بر سفره می‌آوردند. حضور زنان در آیین نوروز صیاد، حضور زندگی است؛ آن‌ها حافظان سنت و پاسداران فرهنگ‌اند.
کودکان و آینده
در میان جمعیت، کودکان بیش از همه هیجان دارند. برای آن‌ها، نوروز صیاد فرصتی است برای بازی، شادی و پوشیدن لباس نو. اما در عین حال، این جشن فرصتی آموزشی نیز هست؛ کودکان می‌آموزند که دریا را باید پاس داشت، منابعش را بی‌محابا مصرف نکرد و به طبیعت احترام گذاشت. همین آموزش غیرمستقیم، شاید مهم‌ترین میراثی باشد که نسل امروز برای فردا به یادگار می‌گذارد.
گردشگری و آیین نوروز صیاد
نوروز صیاد در سال‌های اخیر به یکی از جاذبه‌های گردشگری قشم بدل شده است. گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن این آیین به سلخ می‌آیند و تجربه‌ای ناب از فرهنگ بومی جنوب ایران به دست می‌آورند. جشنواره نوروز دریا که امسال در شهریور برگزار شد، بُعدی تازه به این آیین بخشید. در این جشنواره، علاوه بر آیینهای سنتی، برنامه‌های فرهنگی، موسیقی محلی و نمایشگاه‌های صنایع دستی نیز برپا شد. این ترکیب باعث می‌شود تا گردشگر نه‌تنها تماشاگر، بلکه مشارکت‌کننده در فرهنگ قشم باشد.
مقایسه با آیینهای جهانی
جالب است که در فرهنگ‌های دیگر نیز آیین‌هایی مشابه وجود دارد؛ آیین‌هایی که به انسان یادآوری می‌کند طبیعت تنها منبع بهره‌برداری نیست. مثلاً در برخی جزایر اقیانوس آرام، روزهایی خاص وجود دارد که ماهی‌گیری ممنوع است تا ذخایر طبیعی احیا شود. در ژاپن نیز جشن‌هایی برای شکرگزاری از دریا برگزار می‌شود. این شباهت‌ها نشان می‌دهد که احترام به طبیعت، یک ارزش جهانی است و نوروز صیاد قشم نیز بخشی از این میراث مشترک بشری است.
میراثی زنده برای همزیستی انسان و دریا
با همه گستره زیبایی‌ها، نوروز صیاد امروز در برابر شرایط تازه‌ای قرار گرفته که بیش از هر چیز فرصتی برای رشد و اندیشه نو فراهم می‌کند. توسعه گردشگری، اگر با برنامه‌ریزی همراه شود، می‌تواند نه تنها به رونق اقتصاد محلی کمک کند بلکه به معرفی درست فرهنگ بومی و پایداری آیین نیز یاری رساند. نگاه تازه به این مراسم، امکان آفرینش رویکردهای خلاقانه‌ای همچون گردشگری مسئولانه و آموزش محیط‌زیست را فراهم می‌آورد. در کنار آن، توجه به تحولات اقلیمی و تغییر در شیوه‌های صید، فرصتی است برای بازاندیشی در بهره‌برداری از منابع دریایی و ایجاد راهکارهای پایدار. اگر پیام اصلی نوروز صیاد، یعنی «حفظ دریا و احترام به طبیعت»، با نگاهی نو زنده نگه داشته شود، این آیین می‌تواند همچنان به عنوان الگویی ارزشمند از همزیستی انسان و دریا بدرخشد.
نوروز صیاد گنجینه‌ای از میراث ناملموس مردم قشم است؛ گنجینه‌ای که نه در دیوارها و سنگ‌ها، بلکه در دل‌ها، باورها و رفتار نسل‌ها زنده مانده است. پاسداشت این آیین، تنها بر دوش نهادهای فرهنگی نیست؛ همه ما در برابر آن مسئولیم. رسانه‌ها می‌توانند پژواک صدای آن باشند، مدارس می‌توانند پیام آن را به کودکان بیاموزند و مردم می‌توانند آن را در زندگی روزمره جاری سازند. نوروز صیاد فراتر از یک جشن است؛ آیینهای از سبک زیستن در پیوند با دریا و طبیعت، درسی ماندگار از دیروز برای امروز و چراغی روشن برای فردا.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.