تحولات ژئوپلیتیکی دریای سرخ؛ بازآرایی زنجیره‌های تأمین جهانی
سی نیوز | ناآرامی‌های دریای سرخ که از اواخر سال 2023 با شدت گرفتن حملات نیرو های مقاومت یمن آغاز شد، به یکی از مهم‌ترین نقاط چرخش در تجارت جهانی و صنعت کشتیرانی تبدیل شده است. این بحران نه‌تنها آسیب‌پذیری‌های ساختاری در زنجیره‌های تأمین را نمایان کرد، بلکه فرصت‌هایی تازه برای سرمایه‌گذاران در حوزه بیمه، زیرساخت‌های لجستیکی، انرژی و امنیت دریایی فراهم آورده است.
افزایش بی‌سابقه حق بیمه در مسیرهای پرخطر
با طبقه‌بندی دریای سرخ به عنوان منطقه پرخطر یا “war risk zone” از سوی نهادهایی مانند انجمن بازار لویدز، نرخ بیمه کشتی‌ها تا 60 درصد افزایش یافته است. شرکت‌های بیمه‌ای بزرگ مانند XL Catlin و Chubb با ارائه پوشش‌های ویژه، به بازار جدیدی وارد شده‌اند، اما همزمان برخی از بیمه‌گران، کشتی‌های مرتبط با ایالات متحده و اسرائیل را از پوشش خارج کرده‌اند. این افزایش هزینه‌ها به اضافه عوارض اضطراری 20 تا 30 درصدی، ساختار اقتصادی تجارت دریایی را تحت فشار قرار داده است.
فرصت‌های زیرساختی در بنادر جایگزین
با دور زدن مسیر دریای سرخ توسط بیش از 95 درصد کشتی‌های کانتینری، بنادری نظیر کیپ‌تاون، دوربان، طنجه‌مد و والنسیا به گلوگاه‌های حیاتی شبکه جدید تجارت جهانی بدل شده‌اند. حجم بار در این بنادر تا 50 درصد افزایش یافته و به دنبال آن، موجی از سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و دولتی روانه زیرساخت‌های این بنادر شده است. به عنوان مثال، بندر روتردام با جذب دو میلیارد یورو برای توسعه اسکله‌های آب عمیق و سامانه‌های دیجیتال پیگیری بار، نقش کلیدی در مسیر جدید اروپا-آسیا ایفا می‌کند.
افزایش هزینه سوخت و تغییر در مسیر تجارت انرژی
تغییر مسیرها از طریق دماغه امید نیک، به افزایش 4000 تا 8000 مایلی مسیر کشتی‌ها انجامیده است که معادل 20 تا 25 درصد افزایش مصرف سوخت در هر سفر است. این موضوع نه تنها انتشار گازهای گلخانه‌ای را تشدید کرده، بلکه نیاز به زیرساخت‌های ذخیره و انتقال انرژی را بالا برده است.
«شرکت‌هایی همچون Vopak (در حوزه زیرساخت ذخیره‌سازی انرژی) و GTT (در زمینه فناوری حمل LNG) نیز با افزایش نیاز به مسیرهای جایگزین و زیرساخت‌های پشتیبانی، در موقعیت بهره‌مندی از این تحولات قرار گرفته‌اند.»
رشد تقاضا برای امنیت دریایی و فناوری‌های نوین
حملات نیروهای مقاومت یمن به کشتی‌های عبوری از دریای سرخ، نه‌تنها بر مسیرهای تجاری اثر گذاشته، بلکه نشان داد که ساختارهای امنیتی سنتی در برابر جنگ‌های نامتقارن بسیار آسیب‌پذیرند. این عملیات‌ها، که با کمترین هزینه و حداکثر اثرگذاری انجام شده‌اند، اکنون کشورها و شرکت‌های بزرگ را به بازنگری در راهبردهای امنیت دریایی واداشته‌اند.
در واکنش به این تحولات، تقاضا برای فناوری‌های نوین امنیتی از جمله سیستم‌های ضدپهپاد، رادارهای هوشمند، و تیم‌های حفاظتی خصوصی به شدت افزایش یافته است. شرکت‌هایی مانند Elbit Systems و Lockheed Martin، با تمرکز بر توسعه فناوری‌های شناسایی تهدیدات با استفاده از هوش مصنوعی، سعی دارند پاسخی به چالش‌هایی بدهند که از سوی گروهی مقاوم در برابر سلطه دریایی جهانی تحمیل شده‌اند.
آینده‌نگری سرمایه‌گذاران در ساختارهای جهانی تجارت
براساس گزارش بانک J.P. Morgan، بحران دریای سرخ موجب افزایش ۰.۷ درصدی در نرخ تورم جهانی کالاهای اساسی شده است؛ این رشد به دلیل افزایش هزینه‌های بیمه، سوخت و زمان حمل‌ونقل کالا به ویژه بین آسیا و اروپا بوده است. به عنوان نمونه، هزینه حمل یک کانتینر از شانگهای به روتردام که پیش از بحران حدود ۱۷۰۰ دلار بود، در نیمه ۲۰۲۴ به بیش از ۳۲۰۰ دلار رسید.
در واکنش به این شرایط، بسیاری از شرکت‌های چندملیتی از جمله تویوتا، سامسونگ، و بوش، به‌طور فزاینده‌ای به سمت سرمایه‌گذاری در مراکز تولیدی منطقه‌ای (regional manufacturing hubs) در اروپا، شمال آفریقا و آسیای مرکزی روی آورده‌اند. به‌طور مثال، سامسونگ بودجه‌ای بالغ بر ۱.۲ میلیارد دلار برای توسعه واحدهای مونتاژ در ترکیه و مجارستان اختصاص داده است.
از سوی دیگر، مسیرهای جایگزین مانند مسیر شمالی (Northern Sea Route) که از قطب عبور می‌کند و کانال پاناما، با توجه به ثبات نسبی و کاهش ریسک‌های امنیتی، جذابیت بیشتری یافته‌اند. این تغییرات باعث شده کشورهایی مانند مراکش، آفریقای جنوبی، مصر و پاناما نقش پررنگ‌تری به‌عنوان دروازه‌های تجاری جایگزین ایفا کنند. برای نمونه، بندر طنجه‌مد در مراکش در نیمه اول سال ۲۰۲۴ رشد ۴۲ درصدی در حجم ترانزیت کانتینری را تجربه کرده است.
این اعداد نشان می‌دهند که نه‌تنها هزینه‌های زنجیره تأمین افزایش یافته، بلکه جهت‌گیری‌های ژئوپلیتیکی و سرمایه‌گذاری‌ها نیز در حال بازآرایی کلان هستند.
تاب‌آوری تجارت جهانی امروز مستلزم پایان دادن به سیاست‌های مخرب غرب، احترام به حقوق ملت‌های منطقه و ایجاد امنیت پایدار در آبراه‌های استراتژیک است؛ امنیتی که منافع و رفاه همه مردم منطقه و جهان را تضمین کند.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.