مسیر دریایی هند و خلیج فارس بدون ایران شکل گرفت!

سی نیوز-سرویس بین الملل-* شرکت بین‌المللی Ocean Network Express (ONE)، یکی از غول‌های صنعت کشتیرانی کانتینری جهان، اخیراً سرویس جدیدی به نام India-Gulf Service (IGS) را راه‌اندازی کرده است که هدف آن تقویت ارتباطات دریایی بین بنادر کلیدی غرب هند و خلیج فارس است. این سرویس که از 13 ژوئن 2025 با ورود کشتی CELIUS NAIROBI به بندر جبل‌علی در امارات متحده عربی آغاز به کار می‌کند، مسیری استراتژیک را پوشش می‌دهد که شامل بنادر جبل‌علی (امارات)، صحار (عمان)، موندرا، حزیرا و نواشوا (هند) و بازگشت به جبل‌علی است. این انتخاب هوشمندانه نشان‌دهنده تمرکز ONE بر دو هدف اصلی است: پاسخ به تقاضای روبه‌رشد تجارت بین هند و عمان و تقویت جایگاه این شرکت در رقابت فزاینده مسیرهای حمل‌ونقل جنوب آسیا به خاورمیانه.

در سطح کلان، راه‌اندازی این سرویس نشانه‌ای از شتاب گرفتن رقابت در کریدورهای دریایی جنوب آسیا و خلیج فارس است. هند، به‌عنوان اقتصادی پویا و وابسته به واردات انرژی، در سال‌های اخیر تلاش کرده با گسترش پیوندهای تجاری با بنادر خلیج فارس، نقش محوری‌تری در زنجیره تأمین جهانی ایفا کند. در این میان، بنادر جبل‌علی و صحار با جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، به گره‌های اصلی اتصال هند به منطقه تبدیل شده‌اند. این تحولات، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را به بازیگران کلیدی در شبکه‌های نوین کشتیرانی منطقه‌ای بدل کرده و جایگاه آن‌ها را به‌عنوان هاب‌های ترانزیتی تثبیت کرده است.

با این حال، نکته‌ای که برای ایران و فعالان اقتصادی آن قابل‌تأمل است، غیبت کامل بنادر ایرانی در این سرویس جدید است. ایران با موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز در شمال خلیج فارس و بنادر مهمی مانند شهید رجایی، چابهار، بوشهر و امام خمینی، پتانسیل بالایی برای ایفای نقش در این مسیرها دارد. اما این ظرفیت به دلایل متعددی نادیده گرفته شده است. نخست، تحریم‌های بین‌المللی که همکاری خطوط کشتیرانی جهانی با بنادر ایران را محدود کرده‌اند. دوم، چالش‌های زیرساختی نظیر سرعت پایین عملیات بندری، ضعف در سیستم‌های لجستیکی و نبود یکپارچگی در خدمات دریایی و گمرکی. سوم، بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران بین‌المللی به فضای کسب‌وکار در بنادر ایران که نتیجه سال‌ها نوسانات سیاسی و اقتصادی است.

این غیبت، نشانه‌ای از یک واقعیت تلخ‌تر است؛ کشورمان در حال از دست دادن جایگاه خود به‌عنوان پل تجاری شرق و غرب است. در حالی که کشورهای منطقه با شتاب در حال تبدیل شدن به مراکز ترانزیتی کلیدی هستند، کشورمان به دلیل تحریم‌ها، مشکلات زیرساختی ، نبود اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی و حالا جنگ میان رژیم صهیونیستی و کشورمان که زیرساخت های زیادی را از بین برده، به حاشیه این تحولات رانده شده است. برای تغییر این روند، نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌گذاری‌های بندری و گمرکی، بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد فضای قابل اعتماد برای همکاری با خطوط کشتیرانی جهانی است. بدون این اصلاحات، خطر از دست رفتن فرصت‌های بیشتر در شبکه‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای همچنان وجود خواهد داشت.