میزان سرمایه گذاری در کل بنادر ایران به اندازه دومین بندر قطر است
سی نیوز-*ایران با برخورداری از ۵۸۰۰ کیلومتر مرز آبی و موقعیت استراتژیک در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر، از ظرفیت بی‌نظیری برای تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی دریاپایه برخوردار است. با این حال، گزارشی که خبرگزاری مهر در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ منتشر کرد، نشان‌دهنده وضعیت نگران‌کننده‌ای در حوزه سرمایه‌گذاری بنادر ایران است. به گفته دکتر مهدی پندار، معاون اداری و مالی وزارت علوم، در همایش بین‌المللی علوم دریایی دانشگاه تهران، کل سرمایه‌گذاری در بنادر ایران تنها با سرمایه‌گذاری دومین بندر بزرگ قطر برابری می‌کند. این آمار، هشداری جدی درباره عقب‌ماندگی کشورمان در رقابت با کشورهای حاشیه خلیج فارس به شمار می‌رود.
خبرگزاری مهر به نقل از پندار گزارش داد که ایران در میان ۹ کشور خلیج فارس، از نظر سرمایه‌گذاری در بنادر در رتبه یکی‌مانده‌به‌آخر قرار دارد و سهم آن از کل سرمایه‌گذاری منطقه‌ای کمتر از ۲ درصد است. برای درک بهتر این شکاف، کافی است نگاهی به بنادر کشورهای همسایه بیندازیم. بندر حمد قطر با سرمایه‌گذاری ۷.۴ میلیارد دلاری، سالانه ۷.۵ میلیون کانتینر (TEU) جابه‌جا می‌کند و به یکی از پیشرفته‌ترین بنادر منطقه تبدیل شده است. بندر جبل‌علی در امارات متحده عربی نیز با ظرفیت ۱۹ میلیون TEU، به عنوان هاب اصلی تجارت دریایی خاورمیانه شناخته می‌شود. در عمان هم بنادر صحار و صلاله با جابه‌جایی ۲.۳ میلیون TEU در سال ۲۰۲۴، نقش مهمی در ترانزیت منطقه‌ای ایفا می‌کنند. اما در ایران، بندرعباس به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور با ظرفیت ۶ میلیون TEU و بندر چابهار با ظرفیت ۸.۵ میلیون تن، به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری، زیرساخت‌های فرسوده و مشکلات مدیریتی، از رقابت با این بنادر بازمانده‌اند.
عوامل متعددی باعث این عقب‌ماندگی شده‌اند. تحریم‌های بین‌المللی، صادرات نفت ایران را از ۳.۸ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ به کمتر از ۲ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۳ کاهش داده و منابع مالی برای توسعه بنادر را محدود کرده است. نبود هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف، از جمله وزارت راه، سازمان بنادر و وزارت علوم، نیز به موازی‌کاری و کندی پروژه‌ها منجر شده است. بسیاری از بنادر فاقد اسکله‌های عمیق با آبخور بیش از ۲۰ متر یا تجهیزات مدرن مانند جرثقیل‌های پیشرفته هستند، که رقابت با بنادری مانند فاو در عراق را دشوار می‌کند. علاوه بر این، تنها ۱۲ درصد از جمعیت ایران در فاصله ۶۰ کیلومتری دریا زندگی می‌کنند، در حالی که این رقم در جهان بین ۶۵ تا ۷۰ درصد است. این کم‌جمعیتی در مناطق ساحلی، توسعه اقتصادی بنادر را با چالش مواجه کرده است.
در نهایت، گزارش خبرگزاری مهر نشان‌دهنده عمق چالش‌های پیش‌روی بنادر ایران است، اما همزمان پتانسیل‌های عظیم این حوزه را نیز برجسته می‌کند. با اجرای سیاست‌های منسجم، جذب سرمایه‌گذاری و هماهنگی بین دستگاه‌ها، ایران می‌تواند جایگاه شایسته‌ای در تجارت دریایی منطقه به دست آورد. تعلل در این مسیر ممکن است به از دست رفتن مزیت‌های رقابتی کشور منجر شود.
منابع:
- خبرگزاری مهر، همایش علوم دریایی، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
- بانک جهانی، گزارش اقتصادی ۲۰۲۴
- سازمان بنادر و دریانوردی، آمار تجارت دریایی ۱۴۰۳
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.