تالاب انزلی یک تالاب ساحلی است و متاسفانه در نوسانات دریای خزر با پس‌روی آب دریای خزر مواجهیم؛ این نوسان در سال‌های متعدد وجود داشته و همواره با پس‌روی یا پیش‌روی آب دریای خزر مواجه بوده‌ایم ولی الان به‌صورت معناداری این پس‌روی در حال اتفاق افتادن است و دریا که عقب‌نشینی می‌کند، به‌دلیل اتفاقاتی است که روسیه روی دریای خزر شکل می‌دهد.
تقریباً رودخانه اولگا 98 درصد آورد آبی دریای خزر را دارد و روسیه با سدهای متعددی که رویش ایجاد کرده، آورد خزر را بسیار کاهش داده است. گفته می‌شود، درنهایت قرار است از کانال دیگری، دریای خزر را به دریای سیاه وصل کنند و احتمال می‌رود بعد از آن پیش‌روی دریای خزر را داشته باشیم. این اتفاق موجب شده تالاب انزلی از حالت تالاب ساحلی که قبلاً بوده، خارج شود و تبادلات آبی را نتواند با دریا داشته باشد؛ این به مشکلات تالاب افزوده است.
موضوع دیگری که در تالاب انزلی در حال شکل‌گرفتن است، افزایش سطح رسوبات است. جنگل‌تراشی‌های بالا، ورود سموم، کشاورزی‌های ناپایدار در منطقه و آفت‌ها هم موجب‌شده رشد پهنه گیاهی تالاب به نسبت افزایش پیدا کند. وقتی رشد پهنه گیاهی را داریم، توازن به‌هم می‌خورد و وقتی توازن به‌هم بخورد، داستان‌های عدیده‌ای را ایجاد می‌کند.
علاوه بر آن براساس شیرابه‌های دفن‌گاه که در مجاورت تالابند، افزایش سطح رسوبات به‌دلیل بار آلودگی‌ها را داریم. بزرگترین دفن‌گاه‌هایی که تالاب انزلی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، دفن‌گاه سراوان در مرکز شهر رشت و دفن‌گاه بشمن است. آورد رودخانه‌ها به‌سمت تالاب بر اثر سیلاب‌های دوره‌ای اتفاق می‌افتد و مراتع بالادست تخریب می‌شود.
چالش‌های بعدی که داریم، پروژه‌های عمرانی و احداثی در بستر و حاشیه تالاب است، مثل موج‌شکن، اسکله و لنگرگاه‌هایی که روی تالاب ساخته شده است. درباره موج‌شکن اولیه که حدود 80 سال پیش ساخته شد، همان زمان مطرح بود که چون روی چرخه آب تالاب می‌تواند تاثیر بگذارد درنهایت منجر به خشکی تالاب انزلی خواهد شد. بااینکه 80 سال پیش این پیش‌بینی شده بود، لنگرگاه دیگری هم روی آن ساخته شد. ساخت‌وسازها در اطراف تالاب و حاشیه آن هم روی حیات آن مهم است؛ ساخت‌وسازها از 10 سال پیش، تغییرات زیادی را در آن ایجاد کرده است.
در مرحله بعد که یکی از چالش‌های پیش‌روی ماست، بحث گونه‌های مهاجم است که ماجرای سنبل آبی هم یکی از داستان‌های آن است؛ آزولا و کابو آبی هم از دیگر گونه‌های مهاجمند که به‌تازگی وارد عرصه تالاب شده‌اند. تقریباً می‌توانیم بگوییم، دوسوم تالاب انزلی تحت‌تاثیر سنبل آبی است و به آن آلوده شده است. بحث جانوری را هم از سال‌های قبل داشته‌ایم که گاه همه‌چیزخوارند، تخم ماهی‌های دیگر را می‌خورند و در تالاب در سطح گسترده به وجود آمده‌اند و همینطور لاک‌پشت گوشت‌قرمز؛ آنها لاک‌پشت‌هایی هستند که دم عید خریدوفروش می‌کنند، بعد نمی‌توانند نگهداری‌شان کنند و فکر می‌کنند که باید آنها را به طبیعت برگردانند که این موجب گرفتاری تالاب شده است.
چالش بعدی، تغییر کاربری اراضی است که موجب شده در بازه 11 ساله، مساحت تالاب از 6 هزار و 100 هکتار به سه هزار و 500 هکتار برسد. تالاب در حال فشرده‌شدن است و فشردگی تالاب، خاصیت خودپالایی آن را به چالش می‌کشد. موضوع بعدی، تهاجم جمعیت به‌سمت تالاب است. موضوع دیگر، تغییرات اقلیمی است که اثراتش خودش را نشان می‌دهد و کمتر از متوسط جهانی برایش برنامه‌ریزی وجود دارد. احداث سدها و آب‌بندها، مشکل اساسی دیگر است و هنوز تا حل‌شدن همه آنها راه درازی در پیش داریم.
نسیم طوافزاده-فعال محیطزیست و کارشناس ارشد مدیریت اکوسیستمی-روزنامه هم میهن
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.