پیش‌بینی‌ها اشتباه از آب درآمد؛ افت سطح آب کاسپین فراتر از انتظار
سی نیوز- دریای کاسپین ، منبعی بی‌بدیل برای کشورهای ساحلی، از جمله کشورمان ایران، با چالش‌های زیست‌محیطی جدید و نگران‌کننده‌ای مواجه شده است که عمق بحران آن را بیش از پیش آشکار می‌سازد. این مسائل فراتر از بحران‌های پیشین مانند کاهش سطح آب یا آلودگی ناشی از فاضلاب‌ها و صنایع است و شامل تهدیدهای جدیدی می‌شود که امنیت زیستی، اقتصادی و اجتماعی ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کاهش بی‌سابقه سطح آب؛ یک هشدار فوری
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که سرعت کاهش سطح آب دریای کاسپین به مراتب بیشتر از پیش‌بینی‌های گذشته است. دانشمندان هشدار داده‌اند که تا پایان قرن، این دریا ممکن است تا ۱۸ متر از سطح خود را از دست بدهد. این روند در سواحل ایران، به‌ویژه در استان‌های گیلان و مازندران، منجر به عقب‌نشینی خطوط ساحلی شده و تأسیسات بندری، زیرساخت‌های گردشگری و اراضی کشاورزی را در معرض خطر جدی قرار داده است.
از طرفی، این کاهش سطح آب، اکوسیستم‌های حساس کاسپین ، از جمله تالاب‌های انزلی و میانکاله، را تهدید می‌کند. این تالاب‌ها به‌عنوان زیستگاه پرندگان مهاجر و گونه‌های آبزی، نقش کلیدی در حفظ تنوع زیستی منطقه دارند.
آلودگی‌های صنعتی فرامرزی؛ تهدیدی برای سواحل
یکی از مسائل جدید، گسترش آلودگی‌های صنعتی ناشی از فعالیت‌های نفتی در کشورهای همسایه است. قزاقستان، با داشتن میادین نفتی عظیم مانند میدان تنگیز، سهم قابل‌توجهی در ورود مواد آلاینده، از جمله ضایعات رادیواکتیو و سموم نفتی، به دریای کاسپین دارد. این آلودگی‌ها از طریق جریان‌های آبی به سواحل ایران نیز منتقل می‌شوند و به کاهش کیفیت آب، از بین رفتن گونه‌های آبزی و آسیب به صنعت شیلات ایران منجر شده‌اند.
در همین حال، ورود فاضلاب‌های تصفیه‌نشده و آلودگی‌های نفتی از سوی برخی کشورهای ساحلی همچنان ادامه دارد. این وضعیت، نه‌تنها معیشت جوامع محلی ما ، بلکه صادرات محصولات شیلاتی را نیز با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
بحران حیات‌وحش؛ کاهش نگران‌کننده گونه‌های شاخص
یکی از هشداردهنده‌ترین پیامدهای بحران زیست‌محیطی کاسپین ، کاهش چشمگیر جمعیت گونه‌های مهم آن است. طبق گزارش‌های جدید، در دو سال گذشته، بیش از ۴,۰۰۰ فوک کمیاب کاسپین مرده و به سواحل رسیده‌اند. این اتفاق، جمعیت این گونه به‌شدت در معرض خطر را به کمتر از ۷۰,۰۰۰ عدد کاهش داده است.
از سوی دیگر، ماهیان خاویاری، که ایران زمانی از پیشتازان جهانی تولید خاویار آن بود، با خطر انقراض جدی روبه‌رو هستند. کاهش ذخایر این گونه‌ها علاوه بر ضربه اقتصادی، یک تهدید جدی برای جایگاه کشور ما در بازار جهانی خاویار محسوب می‌شود.
نبود چارچوب نظارتی مشترک؛ خلأیی که باید پر شود
یکی از مهم‌ترین مشکلات در مقابله با این بحران، نبود یک چارچوب نظارتی و اجرایی مشترک میان کشورهای ساحلی است. بسیاری از توافق‌نامه‌های منطقه‌ای فاقد ضمانت‌های اجرایی هستند و شرکت‌های نفتی و صنعتی بزرگ همچنان بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.وزارت امور خارجه کشورمان باید در تعاملات منطقه‌ای خود، موضوع نظارت بر فعالیت‌های آلاینده و الزام کشورهای همسایه به رعایت استانداردهای زیست‌محیطی را به‌عنوان یک اولویت مطرح کند. همچنین، ایجاد مکانیزم‌های جبران خسارت برای آسیب‌های زیست‌محیطی به جوامع ساحلی ما ، یک ضرورت فوری است.
دریای کاسپین دیگر تنها یک منبع اقتصادی نیست؛ این دریا به‌عنوان یک میراث طبیعی و فرهنگی، هویت کشورهای ساحلی از جمله کشورمان ایران را شکل داده است. اما ادامه روند کنونی، این میراث گران‌بها را به نابودی می کشاند.آینده دریای کاسپین به تصمیماتی که امروز گرفته می‌شود، بستگی دارد. حفاظت از این منبع حیاتی، نه‌تنها وظیفه دولت‌ها، بلکه مسئولیتی جمعی برای همه جوامع ساحلی است.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.