نقش «بلاک‌چین » در تحول لجستیک دریایی ایران
سی نیوز-*گزارش تحلیلی-در دنیای امروز که دیجیتال‌سازی به سرعت پیش می‌رود، صنعت لجستیک و حمل‌ونقل دریایی با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌رو است که راهکارهای سنتی دیگر پاسخگوی آنها نیستند. فناوری بلاک‌چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین نوآوری‌های دو دهه اخیر، توانسته تحولی عمیق در بخش‌های مختلف صنعت، از جمله لجستیک و حمل‌ونقل دریایی، ایجاد کند. این فناوری با ارائه شفافیت و امنیت بی‌سابقه، به بهبود کارایی و اعتمادسازی در زنجیره‌های تأمین کمک میکند و به‌عنوان راهکاری نوین برای مدیریت چالش‌ها شناخته می‌شود.
بلاک‌چین، با ذخیره‌سازی غیرقابل تغییر و امن اطلاعات، توانسته است بسیاری از فرایندهای پیچیده در زنجیره‌های تأمین دریایی را ساده و قابل اعتمادتر کند. شرکت‌هایی مانند Maersk و IBM با همکاری هم، پلتفرم TradeLens را راه‌اندازی کرده‌اند که از بلاک‌چین برای به اشتراک‌گذاری داده‌های مربوط به حمل‌ونقل در زمان واقعی بهره می‌گیرد. این پلتفرم به تمامی ذینفعان امکان دسترسی شفاف به اطلاعات اسناد و داده‌های مربوط به کالاها را می‌دهد و ضمن کاهش هزینه‌ها، کارایی صنعت را بهبود می‌بخشد.
مزایای کلیدی
- کاهش تقلب و بهبود امنیت: یکی از بزرگ‌ترین مزایای بلاک‌چین، شفافیت آن است. تمامی تغییرات و تراکنش‌ها به‌صورت دیجیتال ثبت می‌شوند و به دلیل تغییرناپذیری داده‌ها، امکان تقلب در اسناد کاغذی مانند بارنامه به حداقل می‌رسد.
- کاهش هزینه‌ها و زمان: خودکارسازی بسیاری از فرایندها باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی و زمان پردازش می‌شود. اسناد دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین نیاز به کاغذ را کاهش داده و هزینه‌های مرتبط با حمل و نگهداری را بهینه میکند.
- افزایش شفافیت و ردیابی دقیق: بلاک‌چین امکان ردیابی کامل محصولات از مبدا تا مقصد را فراهم میکند و اطلاعات دقیقی از وضعیت بار و مسیر حرکت ارائه می‌دهد. این ویژگی برای کالاهای با ارزش بالا یا حساس، مانند تجهیزات پزشکی و محصولات غذایی، اهمیت ویژه‌ای دارد.
چالش‌ها و محدودیت‌های بلاک‌چین در لجستیک دریایی
با وجود مزایای فراوان، فناوری بلاک‌چین در صنعت لجستیک دریایی با چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه است که می‌تواند مانع از پذیرش گسترده و یکپارچگی آن شود. این چالش‌ها عبارتند از:
-
- مقیاس‌پذیری:
یکی از چالش‌های اصلی بلاک‌چین، مقیاس‌پذیری آن است. با گسترش استفاده از این فناوری در صنعت دریایی و افزایش حجم تراکنش‌ها، ممکن است شبکه‌های بلاک‌چین با مشکلاتی مانند کندی پردازش و هزینه‌های بالای اجرای تراکنش‌ها روبه‌رو شوند. هرچند که راه‌حل‌هایی برای حل این مشکل وجود دارد، اما همچنان برای ایجاد یک سیستم بلاک‌چین که بتواند حجم عظیم داده‌ها و تراکنش‌های جهانی را مدیریت کند، نیاز به پیشرفت‌های بیشتر است. - هماهنگی و یکپارچگی سیستم‌ها:
صنعت لجستیک دریایی شامل طیف وسیعی از بازیگران است که هر یک از آنها از سیستم‌های نرم‌افزاری و فناوری‌های مختلفی استفاده می‌کنند. این تفاوت‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکلات در یکپارچگی داده‌ها و تبادل اطلاعات بین سیستم‌های مختلف شوند. برای موفقیت در پیاده‌سازی بلاک‌چین، لازم است استانداردهای جهانی برای ارتباط بین سیستم‌ها تدوین شود تا همه ذینفعان بتوانند از این فناوری به صورت هماهنگ بهره‌برداری کنند. - هزینه‌های پیاده‌سازی و نگهداری:
پیاده‌سازی بلاک‌چین برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند هزینه‌بر باشد. علاوه بر هزینه‌های اولیه برای توسعه و نصب سیستم‌های بلاک‌چین، نیاز به آموزش و آماده‌سازی کارکنان برای استفاده از این فناوری نیز وجود دارد. برای بسیاری از شرکت‌ها، این هزینه‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت بیش از حد سنگین باشد و سودآوری آنها را کاهش دهد. - چالش‌های قانونی و مقرراتی:
هر کشور یا منطقه ممکن است قوانین و مقررات مختلفی درباره استفاده از بلاک‌چین داشته باشد. برای اینکه این فناوری بتواند در سطح جهانی در صنعت لجستیک دریایی مورد استفاده قرار گیرد، باید استانداردهای قانونی و نظارتی مشترک ایجاد شود. این چالش‌ها ممکن است مانع از پذیرش سریع و گسترده بلاک‌چین در کشورها و مناطق مختلف شوند. - مسائل امنیتی و حریم خصوصی داده‌ها:
با وجود اینکه بلاک‌چین به طور طبیعی از نظر امنیتی بسیار قوی است، اما در برخی موارد، داده‌های حساس ممکن است در یک شبکه بلاک‌چین عمومی یا ترکیبی قرار گیرند که به مسائل مربوط به حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها منجر می‌شود. حفظ تعادل بین شفافیت و امنیت اطلاعات در این شبکه‌ها یکی از چالش‌های مهم است.
- مقیاس‌پذیری:
گام‌های عملی در استفاده از بلاک‌چین در صنعت لجستیک دریایی ایران
در شرایط تحریمی و محدودیت‌های موجود، می‌توانیم از بلاک‌چین برای بهبود شفافیت، کاهش فساد و تقویت همکاری‌های بین‌المللی بهره‌برداری کنیم.برای ایران، با توجه به محدودیت‌هایی که در حال حاضر وجود دارد، استفاده از بلاک‌چین در صنعت لجستیک دریایی می‌تواند فرصتی برای بهبود شفافیت، کاهش هزینه‌ها و مقابله با مشکلات موجود باشد. در این راستا، پیشنهادات زیر می‌توانند به بهبود وضعیت فعلی کمک کنند:
- ایجاد پلتفرم‌های بلاک‌چینی داخلی:
با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های دسترسی به پلتفرم‌های بین‌المللی، می‌توانیم پلتفرم‌های بلاک‌چینی داخلی و مستقل از دیگر کشورهای تحریم‌کننده را توسعه دهیم. این پلتفرم‌ها می‌توانند برای مدیریت اسناد حمل‌ونقل، بارنامه‌ها و قراردادهای لجستیک دریایی استفاده شوند. با توسعه سیستم‌های داخلی، قادر خواهیم بود از مزایای بلاک‌چین بهره‌مند شویم بدون اینکه به پلتفرم‌های خارجی وابسته باشند. - سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D):
برای به کارگیری بلاک‌چین در صنایع مختلف، باید به تحقیق و توسعه در این زمینه توجه کنیم. این شامل کار بر روی پروژه‌های آزمایشی، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، و توسعه راه‌حل‌های بومی‌سازی‌شده برای نیازهای خاص صنعت لجستیک دریایی است. - سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات:
پیاده‌سازی بلاک‌چین به زیرساخت‌های فناورانه پیشرفته نیاز دارد که شامل سخت‌افزارهای سرور، شبکه‌های امن، و سیستم‌های ذخیره‌سازی داده‌های حجیم است. باید برای تامین این زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری های لازم را جذب کرده تا بستر مناسب برای استفاده از بلاک‌چین در صنعت لجستیک فراهم شود. این هزینه‌ها ممکن است شامل خرید نرم‌افزارهای بلاک‌چین، توسعه و به‌روزرسانی سیستم‌های شبکه، و حفظ امنیت داده‌ها باشد. - آموزش و توسعه منابع انسانی:
برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های بلاک‌چین، نیاز به نیروی انسانی متخصص است که بتواند این فناوری را در صنعت لجستیک دریایی پیاده‌سازی و مدیریت کند. باید سرمایه‌گذاری‌هایی برای آموزش و توسعه منابع انسانی در زمینه بلاک‌چین داشته باشیم، به‌ویژه در حوزه‌های نرم‌افزاری، امنیت اطلاعات، و مهندسی داده. - توسعه همکاری‌های بین‌المللی
در شرایط تحریمی، می توانیم با کشورهای دوست و هم‌پیمان که پیشرفت‌های خوبی در زمینه بـلاک‌چین دارند، همکاری‌های تجاری و فناوری برقرار کنیم. این همکاری‌ها می‌تواند شامل پیاده‌سازی پروژه‌های مشترک، تبادل تجربیات، و توسعه راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک‌چیـن برای صنعت لجستیک دریایی باشد. همچنین، به‌کارگیری مشاوره از شرکت‌ها و مؤسسات بین‌المللی در زمینه بلاک‌چین می‌تواند به ما کمک کند تا تکنولوژی‌های نوین را به‌طور مؤثری وارد صنعت لجستیک کند و با رعایت اصول امنیتی و قانونی، به یکپارچگی و شفافیت بیشتری دست یابیم. - فراهم‌سازی زیرساخت‌های قانونی و مقرراتی
یکی از الزامات ضروری برای موفقیت بلـاک‌چین در صنعت لجستیک، تدوین و به‌روزرسانی مقررات قانونی است. باید قوانینی را تدوین کنیم که استفاده از بلاک‌چـین را در صنعت لجستیک دریایی تسهیل کند. این مقررات باید شامل استانداردهای جهانی برای تبادل داده‌ها، مدیریت قراردادها و گمرک‌ها، و شفافیت در اسناد باشد. در این راستا، همکاری با سازمان‌های بین‌المللی و مؤسسات حقوقی برای تدوین این قوانین می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران و توسعه فعالیت‌های تجاری در داخل و خارج از کشور کمک کند.
اگرچه مسیر پیاده‌سازی بلاک‌چین با چالش‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری‌های بالا و ایجاد سیستم‌های قانونی جدید روبروست، اما در صورت اتخاذ استراتژی مناسب و برنامه‌ریزی دقیق، این فناوری می‌تواند کشورمان را به یک بازیگر قدرتمندتر در عرصه لجستیک جهانی تبدیل می کند. در نهایت، استفاده از بلاک‌چین نه‌تنها کارایی سیستم لجستیک را افزایش می‌دهد بلکه موجب تقویت همکاری‌های بین‌المللی و ارتقای موقعیت اقتصادی ایران خواهد شد.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.