«کریدورهای جدید» ایران را در تجارت جهانی دور می زنند
سی نیوز–گزارش تحلیلی-*کشورمان ایران، با تاریخ طولانی و غنی خود، همواره به‌عنوان پلی بین شرق و غرب و شمال و جنوب شناخته شده است. موقعیت ویژه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک کشور در گذشته و حال، ارزشی خاص به آن بخشیده است. اما در دنیای امروز و با ظهور کریدورهای تجاری جدید، این منزلت به‌طور جدی مورد تهدید قرار گرفته است. در این گزارش، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌هایی که این کریدورهای جدید برای ایران ایجاد می‌کنند، و نقش این تحولات در آینده اقتصادی و ژئوپلیتیک کشور خواهیم پرداخت.
کمربند و راه: یک چالش جدی برای ایران
یکی از پروژه‌های زیرساختی مهم، ابتکار «کمربند و راه» چین است که به‌ویژه مسیرهای زمینی و دریایی جدیدی را برای تجارت جهانی ایجاد می‌کند. این پروژه‌ها، که در تاریخ از ایران عبور می‌کرد، اکنون در حال دور زدن سرزمین ما هستند. به‌عنوان مثال، دالان‌های کاسپین، قراگروم-گوادر و میانی، همگی مسیرهایی هستند که می‌توانند منافع ایران را تهدید کنند.
منافع و تهدیدات کریدورهای جدید
از بین شش دالان اصلی که تحت عنوان «راه ابریشم نوین» چین معرفی شده‌اند، سه دالان قلمرو ایران را دور می‌زنند و به‌طور مستقیم بر امنیت ملی ایران تأثیر منفی می‌گذارند. در این راستا، چالش‌ها و تهدیدات هر یک از دالان‌ها به تفکیک بررسی می‌شود:
- دالان کاسپین
این دالان به بندر ترکمن باشی در ترکمنستان منتهی می‌شود و می‌تواند موجب حاشیه‌نشینی بندرهای شمالی ایران شود. با افزایش سرمایه‌گذاری‌های ترکیه در این بندر، موقعیت ایران به‌عنوان یک کانون تجاری در منطقه به چالش کشیده می‌شود. - دالان قراگروم-گوادر
این دالان از چین به بندر گوادر پاکستان می‌رسد و می‌تواند اهمیت بندر چابهار ایران را کاهش دهد. همزمان با این تغییرات، نفوذ منطقه‌ای عربستان سعودی نیز افزایش خواهد یافت و این می‌تواند به کاهش قدرت ایران در حوزه خلیج فارس منجر شود. - دالان میانی
این دالان ارتباط مستقیمی بین قزاقستان و ترکیه برقرار می‌کند و می‌تواند به تقویت موقعیت ترکیه در منطقه منجر شود، که از منظر رقابت اقتصادی برای ایران حائز اهمیت است.
این تغییرات در کریدورها و همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند به کاهش نفوذ ایران در آسیای غربی و مرکزی منجر شود. در این راستا، دولت عراق نیز پروژه «کریدور راه توسعه» را با هدف اتصال به ترکیه از طریق راه‌آهن و بزرگراه‌ها دنبال می‌کند. این پروژه به‌روشنی نشان‌دهنده تلاش‌های کشورهای همسایه برای کاهش وابستگی به ایران است.
علاوه بر این، کریدور هند – خاورمیانه – اروپا که به‌تازگی به تصویب رسیده، نیز تلاشی برای دور زدن ایران و تقویت موقعیت هند در برابر چین به شمار می‌رود.
ضرورت تغییر رویکرد ایران
با توجه به این چالش‌ها، ایران باید هرچه سریع‌تر رویکرد خود را تغییر دهد و به دنبال بهره‌برداری از فرصت‌های باقی‌مانده باشد. از آنجا که موقعیت جغرافیایی ایران می‌تواند به‌عنوان یک مزیت کلیدی مورد استفاده قرار گیرد، باید تلاش شود تا روابط تجاری و زیرساختی با کشورهای همسایه تقویت شود.
این اقدام نه تنها می‌تواند امنیت ملی ایران را تقویت کند، بلکه به ارتقای موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک آن نیز کمک خواهد کرد. به‌عنوان مثال، تقویت همکاری‌های اقتصادی با کشورهای CIS (جمهوری‌های مستقل مشترک‌المنافع) و کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌تواند به ایجاد بازارهای جدید برای ایران منجر شود.
واقعیت این است که اگر ایران نتواند به‌سرعت به تغییرات جهانی پاسخ دهد، ممکن است با عواقب اقتصادی، امنیتی و … روبه‌رو شود. از این رو، هوشیاری و اقدام مؤثر در برابر تحولات جاری امری ضروری به شمار می‌آید. برای تحقق این هدف، نیاز است که سیاست‌های ملی در راستای تقویت زیرساخت‌های تجاری و اقتصادی اصلاح و به‌روز شوند.
نظرات بسته شده است.