بنادر شمالی ایران؛ ظرفیت‌های بلااستفاده و چالش‌های بهره‌برداری
سی نیوز–تحلیل– بنادر شمالی ایران، به ویژه انزلی، نوشهر، امیرآباد و آستارا، به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در حاشیه دریای کاسپین ، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به مراکز مهم تجاری و ترانزیتی در منطقه دارند. با این حال، این بنادر با وجود توانایی‌های بالقوه خود، هنوز نتوانسته‌اند به بهره‌وری کامل دست یابند و درصد قابل توجهی از ظرفیت‌های عملیاتی آنها بلااستفاده مانده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این وضعیت، زیرساخت‌های ناکافی و مدیریت ضعیف است که مانع از بهره‌برداری بهینه از این بنادر می‌شود. این گزارش به بررسی وضعیت فعلی، چالش‌ها و فرصت‌های موجود در بنادر شمالی ایران پرداخته و راهکارهایی برای بهبود شرایط آنها پیشنهاد می‌دهد.
وضعیت فعلی
در سال‌های اخیر، تنها بخش کوچکی از ظرفیت عملیاتی بنادر شمالی ایران مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال، بنادر امیرآباد، فریدونکنار، نوشهر، انزلی، کاسپین و آستارا توانایی تخلیه و بارگیری ۳۵ میلیون تن بار را دارند، اما در عمل تنها حدود ۶ میلیون تن بار از این بنادر جابجا شده است. این آمار نشان‌دهنده بهره‌برداری ناکافی از ظرفیت‌های موجود و نیاز به توجه بیشتر به این منطقه است.
چالش‌های موجود
زیرساخت‌های ناکافی: بنادر شمالی ایران با مشکلاتی نظیر عمق کم کانال‌های دسترسی ، یخ‌زدگی در فصل زمستان ، کمبود تجهیزات بارگیری و تخلیه ی کالاها و… که عملکرد آنها را محدود می‌کند مواجه اند.
مدیریت ضعیف: مشکلات مدیریتی و عدم هماهنگی موثر با بنادر کشورهای همسایه نیز بر کارایی این بنادر تاثیر منفی داشته است.
تحریم‌های اقتصادی: محدودیت‌های تجاری بین‌المللی و تحریم‌های اقتصادی نیز به کاهش حجم تجارت و بهره‌برداری از بنادر شمالی منجر شده است که دولت جدید باید به آن توجه ویژه نماید.
فرصت‌های پیش رو
اجرای سند جامع بنادر: در سال ۱۴۰۳،سند جامع بنادر به عنوان یک طرح کلیدی در راستای توسعه زیرساخت‌های بندری کشور، در پاسخ به نیازهای فزاینده به بهبود و ارتقاء عملکرد بنادر تدوین شده است. با توجه به موقعیت جغرافیایی بنادر شمالی و اهمیت آنها در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی، این سند به منظور افزایش رقابت‌پذیری و بهره‌وری بنادر در سطح جهانی طراحی شده است که اجرای آن می تواند بنادر شمالی را به بهره وری کافی برساند.
توسعه کریدور شمال-جنوب: تلاش‌ها برای توسعه کریدور شمال-جنوب ادامه دارد. این کریدور می‌تواند نقش مهمی در افزایش ترانزیت کالا از طریق بـنادر شمالی ایفا کند و موجب جذب بیشتر تجارت بین‌المللی شود.
عملکرد و آمار
در سال ۱۴۰۲، بنـادر شمالی با جابجایی بیش از ۱۴ میلیون تن کالای کانتینری، عملکرد بهتری نسبت به سال‌های قبل داشته‌اند که نشان از بهبود زیرساخت‌ها و افزایش فعالیت‌های تجاری دارد. با این حال، هنوز بخش عمده‌ای از ظرفیت این بنـادر بلااستفاده مانده است.
بندر امیرآباد و نوشهر همچنان با کاهش حجم جابجایی کالا مواجه‌اند که نیاز به بهبود زیرساخت‌ها و مدیریت بهتر دارد. بهبود مدیریت و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به بهره‌برداری بهتر و کامل‌تر از ظرفیت‌های موجود کمک کند.
بنـادر شمالی ایران دارای پتانسیل‌های فراوانی برای تبدیل شدن به مراکز مهم ترانزیتی و تجاری هستند. با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و بهبود زیرساخت‌ها و مدیریت، این بـنادر می‌توانند نقش بیشتری در تجارت بین‌المللی و ترانزیت منطقه‌ای ایفا کنند. استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها نیازمند همکاری‌های بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید و توسعه کریدورهای ترانزیتی است که دولت جدید باید به آن توجه ویژه ای داشته باشد. امید است که با توجه بیشتر به این منطقه و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، شاهد رشد و شکوفایی بنـادر شمالی ایران باشیم.
منابع
- آمارفکت، آمار عملکرد تخلیه بار در بنادر کشور، ۱۴۰۲
- سازمان بنادر و دریانوردی، گزارش عملکرد بنادر شمالی، ۱۴۰۲
- خبرگزاری تسنیم درباره وضعیت بـنادر شمالی ایران، ۱۴۰۲
نظرات بسته شده است.