خط لوله گاز توسط ایران و روسیه در دریای کاسپین ساخته می شود؟!

سی نیوز – سرویس بین الملل– در اواخر ماه ژوئن میلادی ، پس از سال‌ها تحریم‌های شدید علیه صادرات گاز طبیعی، ایران و روسیه تصمیم گرفتند تا با همکاری یکدیگر، خط لوله گازی شمال-جنوب را از طریق دریای کاسپین احداث کنند. این خط لوله به منظور اتصال شبکه‌های انتقال گاز دو کشور و با تأمین مالی کامل از سوی روسیه ساخته خواهد شد. ظرفیت این خط لوله قرار است تا 300 میلیون متر مکعب در روز (حدود 110 میلیارد متر مکعب در سال) باشد و بر اساس یک قرارداد سی ساله فروش گاز که به زودی امضا خواهد شد، اجرا می‌شود.

جواد اوجی، وزیر نفت ایران، اعلام کرد که “اجرای این خط لوله باعث تأمین پایدار گاز داخلی و افزایش ظرفیت و تداوم صادرات گاز خواهد شد.” بخشی از گاز وارداتی که ارزش آن سالانه 10 تا 12 میلیارد دلار (حدود 100 دلار برای هر هزار متر مکعب) است، در بازار ایران مصرف خواهد شد و مابقی به سایر کشورها صادر می‌شود که این امر ایران را به هاب منطقه‌ای گاز تبدیل خواهد کرد. اوجی افزود: “این توافق یک انقلاب در صحنه انرژی و صنعت منطقه خواهد بود.”

ابتکار این پروژه از سوی ایران و پس از تحریم‌های غرب علیه روسیه به دلیل حمله به اوکراین انجام شد. ظرفیت برنامه‌ریزی شده این خط لوله برابر با چهار خط لوله نورد استریم 1 و 2 در دریای بالتیک است که سه مورد از آنها در آب‌های سرزمینی دانمارک شمال لهستان تخریب شده‌اند. ایران با این پروژه به مسکو جایگزینی برای بخشی از بازار اروپا که گازپروم از دست داده است، ارائه می‌دهد.

روسیه امیدوار است که این توافق به بهبود موقعیت مذاکره‌ای خود با چین و ترکیه و همچنین تأمین درآمدهای اضافی کمک کند. علاوه بر ایران، روسیه سه بازار دیگر یعنی عمان، پاکستان و هند را نیز هدف قرار داده است. عمان ظرفیت مازاد مایع‌سازی گاز دارد و ایران علاقه‌مند به بهره‌برداری از آن است. با این حال، چالش‌های مالی و دیپلماتیک بسیاری برای اجرای این پروژه وجود دارد.

در حال حاضر، پاسخ به بسیاری از پرسش‌ها درباره این توافق جدید بین ایران و روسیه ممکن نیست و باید دید آیا این توافق واقعاً نقطه اوج دیپلماسی انرژی ایران است یا خیر. ایران و روسیه با داشتن بزرگترین و دومین ذخایر ثابت شده گاز طبیعی جهان، کنترل 40 درصد از ذخایر گاز جهانی را در دست دارند، اما با هم کمتر از 10 درصد از صادرات جهانی گاز را تشکیل می‌دهند.

این خط لوله به جای مسیری در سواحل غربی دریای کاسپین ، از مسیر دریایی انتخاب شده است تا از منطقه داغستان روسیه و آذربایجان دوری کند. این انتخاب به دلایل سیاسی، امنیتی و اقتصادی انجام شده که شباهت‌هایی با تصمیم روسیه برای ساخت خط لوله نورد استریم در دریای بالتیک دارد. با این حال، سه کشور دیگر ساحلی دریای کاسپین (آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان) می‌توانند به دلایل محیط زیستی با ساخت این خط لوله مخالفت کنند، اما احتمال این امر کم است مگر اینکه روابط بین‌المللی در منطقه به شدت بدتر شود.

منبع ترجمه: نشریه “World Energy Weekly” (شماره 29 جولای) توسط اندیشکده فرانسوی “Petrostrategies”