تحولات تجارت جهانی (گذار به سمت تجارت سبز) بخش اول
معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران
مقدمه
در هزاره سوم، اقتصاد کشورها در راستای توسعه و تامین رفاه اجتماعی به نحو چشم گیری تحت تاثیر تجارت قرار گرفته است، به عبارتی، تجارت به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی رخ نمایانده و چنان گستره ای یافته که بیرون ماندن از آن برای هر اقتصادی چالش انزوای اقتصادی و تبعات منفی بی‌شماری به همراه خواهد داشت.
یکی از مهم ترین وقایع عصر حاضر، رشد سریع تجارت جهانی و حضور کشورها در عرصه های گوناگون تجارت بین المللی است. این موضوع، به ویژه در سال های اخیر، کشورها را با چالش های متعدد و جدیدی مواجه کرده که مدیریت این چالش ها، اغلب با هدف دستیابی به توسعه اقتصادی، بسط و نفوذ بیشتر در عرصه های اقتصاد بین الملل و نفوذ در بازارهای جهانی بوده است.
بحران های مالی، تنش های ژئوپلیتیکی، شوک های انرژی و مناقشات سیاسی جزو مهم ترین عارضه های اقتصادی هستند که در مناطق مختلف اقتصادی رخ داده و به دلیل درهم تنیدگی اقتصاد کشورها، به سرعت به سایر مناطق سرایت، و وضعیت رکودی را بر اقتصاد جهانی تحمیل می کنند. طبیعی است که در چنین شرایطی تقاضا برای انواع کالاها و خدمات کاهش می یابد و به دلیل کاهش ارزش صادرات، علاوه بر تاثیر منفی بر تراز تجاری بر صنایع داخلی نیز تاثیر منفی می گذارد. به عبارت دیگر، بحران های مزبور از طریق تغییر در نرخ ارز صادرات و واردات کشورها و با تاثیرگذاری بر قیمت کالاها و خدمات در سطح بین المللی از طریق بخش تجارت خارجی به سایر بخش های اقتصاد کشورها نیز منتقل می شود.
بر اساس جدیدترین گزارش آنکتاد منتشر شده در ۲۳ مارس ۲۰۲۳ ،ارزش تجارت جهانی در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۳۲ هزار میلیارد دلار رسیده، اما به دلیل وخامت شرایط اقتصادی، افزایش نااطمینانی ها، پایان اعمال سیاست کووید صفر در چین و نگرانی های مربوط به فشارهای تورمی، رشد آن در فصل چهارم ۲۰۲۲ منفی شده است. در این نوشتار، ضمن بررسی تحولات تجارت جهانی در سال ۲۰۲۲ و چشم انداز آن در سال ۲۰۲۳، روند تجارت در سطوح بخشی و منطقه ای و عوامل موثر بر الگوهای تجارت بین المللی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
در ادامه بخش اول این گزارش را ملاحظه خواهید کرد.
روند تجارت جهانی
ارزش کل تجارت جهانی (کالاها و خدمات) در سال ۲۰۲۲ به ۳۲ هزار میلیارد دلار رسید. تجارت هردو بخش کالایی و خدمات در سال ۲۰۲۲ ،رشد قابل توجهی داشت، به طوری که ارزش کل تجارت کالایی با رشد ۱۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ و تجارت خدمات با افزایش حدود ۱۵ درصد ی نسبت به سال ۲۰۲۱ به ترتیب برابر با ۲۵ هزارمیلیارد دلار و ۷ هزارمیلیارد دلار بوده است.
شایان ذکر است که این سطح رشد در تجارت تا حد زیادی به علت رشد قوی در نیمه اول ۲۰۲۲ اتفاق افتاده و رشد آن در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، به ویژه در فصل آخر سال مزبور کمتر از حد معمول بوده است. نمودار ۱، روند رشد ارزش تجارت جهانی در هردو بخش کالایی و خدمات را به صورت سالانه (در مقایسه با فصل مشابه سال قبل) و فصلی(در مقایسه با فصل قبل) نشان می دهد.
با توجه به این نمودار مشخص می شود که رشد تجارت جهانی در هر دو بخش کالایی و خدمات در فصل چهارم سال ۲۰۲۲ تضعیف شده در حالی که تجارت خدمات از انعطاف پذ یری بیشتری برخوردار بوده است. همانطور که از نمودار ۱ مشخص است، در فصل چهارم ۲۰۲۲، ارزش تجارت جهانی کالاها، حدود ۳ درصد نسبت به فصل سوم همین سال کاهش، و ارزش تجارت خدمات در بازه زمانی مزبور تقریباً روند ثابتی داشته است. با تکیه بر آمار و اطلاعات آنکتاد، انتظار بر این است که در فصل نخست سال ۲۰۲۳، با ادامه رشد تقاضا برای خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهبود بیشتر بخش های سفر و گردشگری، تجارت خدمات حدود ۳ درصد و تجارت جهانی کالاها از حیث ارزش حدود ۱ درصد نسبت به فصل چهارم ۲۰۲۲ افزایش یابند.
نمودار ۱. روند رشد ارزش تجارت جهانی طی فصل اول سال ۲۰۱۹ تا فصل اول سال ۲۰۲۳
برآوردهای آنکتاد بیانگر آن است که با وجود کاهش ارزش تجارت کالایی، حجم تجارت کالاها در طول فصل چهارم ۲۰۲۲ نسبت به فصل سوم همین سال، افزایش یافته است و انتظار می رود روند مزبور در سه ماهه اول سال ۲۰۲۳ نیز استمرار داشته باشد . افزایش حجم تجارت بین المللی نشان دهنده انعطاف پذیری تقاضای جهانی برای محصولات وارداتی و کاهش ارزش تجارت جهانی با توجه به افزایش حجم آن ناشی از کاهش میانگین قیمت کالاهای مبادلاتی بوده است.
نمودار ۲ .روند فصلی شاخص های ارزش و حجم تجارت کالا ( ۱۰۰ = فصل اول سال ۲۰۱۹)
رشد تجارت کالاهای سبز از زمان برگزاری اجلاس جهانی در خصوص مسائل مربوط به محیط زیست و توسعه در سال ۱۹۸۷ ،مقوله توسعه پایدار بیشتر از قبل، توجه کشورها را جلب کرده است. مفهوم سبز، تجسمی از محصولات، فرآیندها، سیستم ها و فناوری های سازگار با محیط زیست است که بر فعالیت های مربوط به کسب وکار تاثیرگذار است. اصطلاح سبز، زمانی به یک محصول اطلاق می شود که عملکرد زیست محیطی و اجتماعی در تولید، استفاده و دفع در مقایسه با سایر کالاهای رقیب به طرز چشم گیری بهبود یافته باشد.
آنکتاد محصول سبز را محصولی تعریف می کند که منابع کمتری مصرف می کند و اثرات و خطرات کمتری برای محیط زیست دارد. تجارت کالاهای سبز (سازگار با محیط زیست) در سال ۲۰۲۲ رشد شایان توجهی داشته است. این موضوع نشان دهنده این است که امروزه محیط زیست به مسئله ای حیاتی و بسیار مهم برا ی همه اقشار مردم چه در جایگاه مصرف کننده و چه در جایگاه تولید کننده تبدیل شده است و مصرف کنندگان نیز رفتار خریدشان را به دلیل اهمیت مسائل زیست محیطی اصلاح کرده اند.
نمودار ۳ .روند شاخص تجارت کالاهای سبز در مقابل سایر محصولات، ۱۰۰ =ژانویه ۲۰۲۲
تجارت کالاهای سبز در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ حدود 4 درصد رشد کرد. ارزش مجموع این محصولات در سال ۲۰۲۲ به رکورد ۹.۱ هزار میلیارد دلار رسید که سطح آن نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش داشت. سهم تجارت کالاهای سبز از کل کالاهای صنعتی در سال ۲۰۲۲ حدود ۷.۱۰ درصد بود. در میان کالاهای سبز مبادله شده در سال ۲۰۲۲، تجارت وسایل نقلیه برقی و هیبریدی با ۲۵ درصد رشد، مواد بسته بندی غیرپلاستیکی با ۲۰ درصد رشد و توربین های بادی با ۱۰ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۲۱ ،از عملکرد بهتری برخوردار بودند.
انتظار بر این است که با افزایش تلاش کشورها برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، صنایع سبز رونق یابند.
آنکتاد در گزارش اخیر فناوری و نوآوری خود در سال ۲۰۲۳ ،پیش بینی کرده است که ارزش بازار جهانی خودروهای برقی، انرژی های خورشیدی و بادی، هیدروژن سبز و ده ها فناوری سبز دیگر تا سال ۲۰۳۰ ،چهار برابر بیشتر از ارزش کنونی و معادل ۱.۲ هزار میلیارد دلار خواهد بود.
مطابق با گزارش تجارت جهانی آنکتاد، انتظار بر این است که الگوهای تجارت بین المللی با اهداف گذار به سوی اقتصاد جهانی سبزتر هماهنگ شوند.
ادامه دارد…
تنظیم و بازنشر گزارش: سی نیوز
منبع: معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران
لینک کوتاه: https://seanews.ir/46249
نظرات بسته شده است.