ضرورت ساماندهی ۱۰ میلیون هکتار دیمزار در کشور

عضو هیئت علمی پژوهشکده آبخیزداری گفت: توسعه اشتغال و تولید، کاهش مهاجرت و کاهش شدت سیل خیزی از جمله آثار و دستاوردهای کشت دیم است.

به گزارش سی نیوز به نقل از خبرگزاری تسنیم ، وبینار علمی «چالش ها و فرصت ها در ارتقاء تولیدات دیم و امنیت غذایی با روش های حفاظت خاک و آبخیزداری» در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری برگزار شد. در این نشست صابر گلکاری «عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم» با اشاره به اینکه ایران در منطقه گرم و خشک کشور قرار دارد و در طی تاریخ با خشکسالی مواجه بوده است گفت: بزرگترین ضربه به زراعت و کشاورزی کشور آن بوده است که زراعت را به دو بخش آبی و دیم تقسیم شده است و این در حالی است که با توجه به اقلیم کشور باید به زارعت دیم توجه شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات دیم با تأکید بر اینکه خشکی و خشکسالی ذات اقلیم ایران است افزود: دیمزارهای ایران حدود 10 میلیون هکتار را شامل می شود البته این بدان معنا نیست که زراعت دیم مربوط به همین 10 میلیون هکتار باید باشد، بلکه زراعت های آبی نیز باید به زراعت دیم تغییر وضعیت یابند و شرایط آبیاری تکمیلی با استفاده از سیلاب های فصلی و سطوح آبگیر باران فراهم شود.

به گفته صابر گلکاری باید غالب کشاورزی و زراعت در کشور به صورت دیم باشد و کشت آبی باید خیلی محدود باشد و این مساله در سیاستگذاری مدنظر واقع شود؛ مثلا در انتخاب کشاورزان نمونه باید به این مساله توجه شود.

ابوالقاسم حسین پور «مدیرکل پخش سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری» نیز در این وبینار گفت: باید در مجامع علمی و دانشگاهی، ظرفیت های آب سبز احصا شود و ارزش اقتصادی آن ملاحظه شود.

مدیرکل پخش سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها با تأکید بر ضرورت تبدیل آبخیزداری دولتی به آبخیزداری مردمی گفت: برای گسترش آبخیزداری مردمی لازم است ظرفیت های قانونی بکار گرفته شود تا بتوان از قطره قطره نزولات آسمانی استفاده کرد.

وی افزود: یکی از مسائل مهمی که باید برای کشاورزی دیم مدنظر واقع شود افزایش بهره وری نزولات در کشور است که این مهم با اعمال مدیریت جامع حوزه آبخیز و کاهش تبخیر و ذخیره سازی آن امکانپذیر خواهد بود.

در این نشست محمود عرب خدری «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» با اشاره به اینکه دیمکاری یا کشت دیم نوعی کشاورزی مخصوص مناطق خشک و نیمه خشک است که در آن بارش های آسمانی و یا رواناب و سیلاب مستقیم آن، آب مورد نیاز مزرعه و باغ را تأمین می کند، گفت: طبق آمارنامه سال زراعی 97-98 وزارت جهاد کشاورزی، مساحت اراضی دیم ایران حدود 5.7 میلیون هکتار و اراضی باغی دیم 0.4 میلیون هکتار بوده است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با تاکید بر ظرفیت بالای تولید محصولات کشاورزی در دیمزارها، افزود: حدود 10 میلیون هکتار دیمزار در کشور وجود دارد که باید برنامه ریزی جهت تولید محصولات زراعی و باغی در این دیمزارها انجام شود.

وی با اشاره به ضرورت برنامه ریزی جهت شناسایی اراضی دیم و توسعه ابزار تولی گری معاونت آب و خاک و همچنین حفاظت آب و خاک و ارتقای سطح بهره وری از آب سبز و افزایش تولید، خاطر نشان کرد: حفاظت آب و خاک به روش های آبخیزداری کلید افزایش تولید و حفاظت خاک است.

همچنین جهانگیر پرهمت «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» در این وبینار با تاکید بر نقش سطوح آبگیر باران در ارتقاء تولید باغات دیم و کاهش تبخیر و سیل خیزی گفت: از جمله چالش های کشاورزی دیم در ایران می توان به فرسایش زیاد و تخریب اراضی به دلیل شخم غالب در جهت شیب، شدت بالای سیلخیزی نسبت به سایر کاربری ها به دلیل ضعف در مدیریت مزرعه و کاهش نفوذ و در نتیجه کاهش منابع آب زیرزمینی اشاره کرد.

عضو هیئت علمی حفاظت خاک و آبخیزداری با اشاره به ناپایداری در تامین معیشت ساکنین حوزه ها و فشار مضاعف بر منابع طبیعی ناشی از پایین بودن عملکرد محصولات دیم و نوسانات شدید آن خاطر نشان کرد: طبق آمار محصولات باغی در سال 1398، متوسط عملکرد تولید محصولات باغی به صورت آبی 10.1 تن در هکتار و دیم 4.5 تن در هکتار است که این عملکرد نشان از ظرفیت بالای محصولات باغی دیم در کشور با ورود فناوری های پیشرفته در ارتقای عملکرد است.

این استاد دانشگاه افزود: افزایش تولید محصولات باغی دیم و بهره وری زمین بخصوص هم برای ارتقای باغات موجود و هم با تبدیل عرصه های دیمزار کم بازده با باغات دیم، توسعه اشتغال در بالادست و کاهش مهاجرت در سطح حوزه به صورت توزیعی و همراه با عدالت اجتماعی و کاهش شدت سیل خیزی از جمله آثار و دستاوردهای زراعت و احداث باغ در دیمزارها خواهد بود.