تعیین بهره بردار غیردولتی برای پروژه ریلی اصفهان-اهواز

یکی از راهکارهای بهبود وضعیت حمل و نقل ریلی، انتقال مجوز بهره برداری از محورهای ریلی به بخش غیردولتی با نظارت دقیق شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران است.

به گزارش سی نیوز به نقل از خبرگزاری تسنیم، طرح اتصال ریلی اصفهان به اهواز چندین سال است که به عنوان یکی از طرح های استراتژیک زیرساختی در کشور مطرح است. احداث راه آهن دو خطه برقی برای مسیر بین اصفهان و اهواز می تواند به دلیل تقاضای بالای حمل بار در این مسیر کاملا اقتصادی باشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه جنوب غرب کشور را هموار کند.

تبدیل مطالعه از تک خطه دیزلی به دو خطه برقی

سال 1357، طرح اولیه مسیر راه آهن اصفهان-اهواز با فرض یک مسیر ریلی تک خطه دیزلی با حداکثر سرعت 100 کیلومتر بر ساعت و بار محوری 20 تن، توسط یک شرکت ایتالیایی طراحی شد.

با این وجود، طی سال های اخیر و با توجه به رشد دانش فنی و توان اجرایی کشور در حوزه توسعه زیرساخت ها، تصمیم بر آن شد که این خط ریلی با تغییراتی همراه شود؛ به بیان دیگر، بنا شد مسیر ریلی بین اصفهان و اهواز، شامل دو خط ریلی رفت و برگشت با حداکثر سرعت 250 کیلومتر بر ساعت و به صورت برقی طراحی شده و تکمیل گردد تا بتواند علاوه بر عبور بارهای معدنی مورد تقاضا، حمل مسافر در این مسیر را با سرعت بالا برعهده بگیرد.

به بیان دیگر این خط تکمیل کننده پروژه قطار سریع السیر تهران-قم-اصفهان بود که در همین زمان مطالعات و اجرای آن در دستور کار قرار داشت.

جذابیت این پروژه 500 کیلومتری به حدی بود که یک پیمانکار کره‌ای برای فاینانس و اجرای این پروژه ابراز تمایل کرد اما پس از مدتی، با بهانه وجود تحریم از این کار منصرف شد. این پروژه ریلی بدون شک، یکی از مهمترین، توجیه دارترین و اولویت دار ترین خطوط ریلی کشور است که می تواند شبکه حمل و نقل ریلی کشور را متحول کرده و به سرعت رشد و توسعه اقتصادی کشور اضافه کند.

مزیت های فراوان احداث ریل اصفهان-اهواز

اجرای این پروژه می تواند 28 میلیون تن از 70 میلیون تن بار و 1.9 میلیون سفر از 3.8 میلیون سفر بالفعل جاده ای را به روی شبکه حمل و نقل ریلی منتقل کند و علاوه بر کاهش سوانح جاده ای و تلفات ناشی از تصادفات، به کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا کمک کند. ایجاد این پروژه همچنین به کاهش بار ترافیکی محور درود-اندیمشک کمک کرده و یکی از مهمترین گلوگاه های ترافیکی شبکه ریلی کشور را اصلاح می کند.

کارفرما این پروژه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور است و گروه صنعتی مپنا، به عنوان پیمانکار برای این پروژه تعیین شده است. در همین خصوص، خردادماه سال جاری، قراردادی بین شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور به عنوان کارفرما و کنسرسیومی متشکل از گروه مپنا، شرکت مپنا بین الملل و شرکت احداث و توسعه ریلی مپنا به عنوان پیمانکار امضا شد تا به عنوان مسئول طراحی و مهندسی پروژه، اجرای راه آهن، ساخت ابنیه فنی مورد نیاز شامل پل ها و تونل ها و ایستگاه ها و همچنین برقی سازی محور به فعالیت بپردازد.

شرط موفقیت پروژه

کارشناسان معتقدند، آنچه که می تواند موفقیت این پروژه را پس از تکمیل تضمین کند، بهره برداری مناسب و بهره‌ور از زیرساخت ایجاده شده است.

در همین رابطه محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصاد حمل و نقل می گوید: متاسفانه آنچه هم اکنون در شبکه حمل و نقل ریلی کشور شاهد هستیم، عدم بهره برداری صحیح و مناسب از زیرساخت های موجود است. به این معنی که خطوط مواصلاتی ریلی ایجاد شده که هر یک می توانند به صورت بهره ور در جهت ایجاد رشد اقتصادی کشور مورد استفاده قرار گیرند، به واسطه بهره برداری غیراصولی نتوانسته اند این مهم را به انجام برسانند.

وی افزود: مابقی خطوط ریلی موجود در کشور نیز خطوطی اند که در صورت بهره وری بالا می توانند اقتصادی باشند و مزایای زیادی برای کشور به ارمغان بیاورند. اما بهره برداری نامناسب از آنها مانع از این اتفاق شده است. بنابراین، محور ریلی اصفهان به اهواز نیز که بسیار استراتژیک و توجیه دار است، اگر پس از احداث با همین مدل موجود بهره برداری شود، سرنوشتی همچون مابقی خطوط موجود در شبکه خواهد داشت.

وی اضافه کرد: طبق قانون دولت و علی الخصوص شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران می تواند بهره برداری از خطوط ریلی کشور را در اختیار بخش غیردولتی ذی‌صلاح قرار دهد.

وی ادامه داد: البته در متن صریح قانون تعیین سهم بهینه بخش دولتی و غیردولتی از فعالیت های راه و راه آهن به این نکته اشاره شده است که انتقال اپراتوری و بهره برداری از خطوط ریلی به هیچ عنوان نباید با انتقال مالکیت این خطوط به بخش غیردولتی صورت گیرد. بنابراین، ظرفیت قانونی مناسبی وجود دارد که اپراتوری محور های ریلی به بخش توانمند غیردولتی واگذار شود.

شاهجویی عنوان کرد: یکی از پیشنهاداتی که برای بهبود وضعیت حمل و نقل ریلی در کشور وجود دارد، همین مسئله انتقال مجوز بهره برداری از خطوط و محورهای ریلی به بخش غیردولتی و با نظارت دقیق شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد تضمین گر است.

کارشناس حمل و نقل تاکید کرد: اعطای مجوز بهره برداری از محورهای ریلی می تواند هم برای خطوط و محورهای موجود در دستور کار قرار گیرد و هم برای محورهایی که در دست مطالعه و در دست احداث اند.

شاهجویی بیان کرد: برای مثال محور ریلی چابهار-زاهدان یا همین محور ریلی اصفهان-اهواز می توانند گزینه های خوبی برای شروع این مدل از حمکرانی بر شبکه حمل و نقل ریلی کشور باشند. در مورد محور اصفهان-اهواز به نظر می رسد خود شرکت صنعتی مپنا با توجه به در اختیار داشتن کشنده های ریلی متنوع و به روز و همچنین وجود توان فنی و دانشی بالا، می تواند گزینه مناسبی برای بهره برداری از این محور با وجود نظارت دقیق شرکت راه آهن باشد.