رئیس کمیته تخصصی-مشورتی کانتینری انجمن کشتیرانی خبر داد: کاهش 93 درصدی ارزش ریال ظرف 5 ماه گذشته

سی نیوز- افزایش قیمت دلار از یک سو و به تبع آن، کاهش ارزش واحد پول ملی از سوی دیگر باعث بروز مشکلات فراوانی برای شرکت های حمل ونقل دریایی، به ویژه شرکت های دریایی شده است. این شرکت ها به دلیل نوع درآمدزایی شان (ارزی-ریالی) تحت شرایط ماه های اخیر دچار معضلاتی شده اند، معضلاتی که اگر فکری عاجل برایش نشود حتی می تواند به ورشکستگی بخش قابل توجهی از این شرکت ها بیانجامد. در این رابطه گفت وگویی با لیدا حفاری، رئیس کمیته تخصصی-مشورتی کانتینری انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته انجام داده ایم که تقدیم می شود.

طی ماه های اخیر شاهد کاهش ارزش پول ملی بودیم، این مساله چقدر در صنعت حمل ونقل تاثیرگذار بوده است؟

کاهش ارزش ریال اتفاق بسیار ناخوشایندی بود که از ابتدای سال جاری آغاز شد. میانگین  قیمت دلار در فرودین سال جاری تقریبا حدود 5300 تومان بود، که این عدد در  مردادماه چیزی حدود 10 هزار و300 تومان بوده و این یعنی ارزش ریال در همین مدت اندک، 93 % کاهش داشته است. کاهش ارزش پول ملی در تمام شقوق بخش حمل ونقل تاثیرگذار بود. بعنوان  نمایندگی یک شرکت خارجی، درآمدهای شرکت های مشابه ، دیگر کفاف هزینه ها را نمی دهد. نرخ THC  علی رغم اینکه از سال 2014 در دفترچه تعرفه ثابت بوده است ، با عنایت به کاهش ارزش پول ملی ، نرخ ریالی آن 312 % رشد داشته است !  و خوب است بدانیم که این هزینه را مصرف کننده یا صادرکننده ایرانی می پردازد …

یا همین قیمت گذاری های متفاوت برای دلار؟

بله، قیمت گذاری ارزی ما را دچار سردرگمی کرده است. مثلا 3 روز پیش سامانه «سنا» بخش دلار را به صورت ناگهانی حذف کرد. در این شرایط، هر تعرفه ای که به نرخ دلار باشد دچار چالش می شود. مثلا مشتری هایی که کرایه حمل شان را با دلار پرداخت کرده اند نمی توانند هزینه ها را محاسبه کنند. شرکت های کشتیرانی هم نمی توانند THC  را محاسبه کنند. حتی سازمان بنادر نیز بعنوان متولی صنعت حمل و نقل دریایی کشود دچار سردگمی در نحوه محاسبه نرخ ها شده است. این اتفاق برای ایرلاین ها هم رخ داده و همه اینها به خاطر تصمیمات ناگهانی و بیشتر واکنش بدون پشتوانه علم اقتصاد توسط نهادهای سیاستگذار است که همه شقوق حمل ونقل را دچار اشکال و تنش  می کند.

شرکت های حمل ونقل دریایی چقدر دارای درآمد ارزی و چقدر درآمد ریالی هستند؟ شرایط به وجود آمده در کدام بخش ها به آنها آسیب وارد می کند؟

بخش عمده درآمد شرکت های نمایندگی در ایران مربوط به ترخیصیه و بارنامه است. اصل درآمد ما ریالی است، اما به عنوان نماینده خارجی درآمد ارزی هم داریم. با توجه به درآمدهای خارجی، بحث ارز ما را دچار مشکل می کند و نمی دانیم چه مبلغی را باید مبنای محاسبه قرار بدهیم. از طرفی، درآمدهای ریالی نیز به دلیل کاهش ارزش ریال آنقدر پایین آمده که کفاف هزینه ها را نمی دهد. این موضوع وقتی جدی تر می شود که بدانیم عمده درآمد شرکت های کشتیرانی به صورت ریالی است که همین جا اخذ می شود.

در بخش حمل ونقل جاده ای شرایط چگونه است؟ آنجا به نظر می رسد که این کاهش ارزش ریال اثرات منفی تری داشته باشد؟

برای بارهایی که به خارج از ایران حمل می شود، کرایه ها به صورت دلار یا یورو محاسبه می شد و بارهای داخلی نیز به صورت ریال. در حال حاضر که شاهد کاهش ارزش ریال هستیم دیگر برای کامیون دارها و یا شرکت های حمل ونقل زمینی صرف نمی کند که با همین شرایط بخواهند به فعالیت شان ادامه بدهند. قیمت قطعات اصلی و حتی خود کامیون به شدت بالا رفته و در برخی موارد، اصلا تامین قطعه به سختی انجام می شود.  نکته اینجاست که ابتدا باید کالا از طریق دریایی وارد کشور شود تا شرکت های حمل ونقل زمینی محموله ای برای حمل داشته باشند. وقتی در همین مدت اندک، شاهد کاهش 30 درصدی حجم واردات کالا در بنادر بوده ایم، به همان میزان از فعالیت شرکت های حمل ونقل زمینی نیز کاسته می شود و این چرخه در سامانه های دیگر نیز تکرار خواهد شد.

تصور می کنید با توجه به ادامه روند عدم برابری هزینه ها و درآمدها، شرکت ها به سمت وسوی خودمحوری و تعیین نرخ های بدون پشتوانه قانونی بروند؟ یعنی شرکت ها نسبت به تعرفه های وضع شده عدول کنند و راه خودشان را بروند؟

ما در مقوله هزینه دیرکرد کانتینر با این مساله مواجه شده ایم، با توجه به اینکه حدود 3 سال است که تعرفه ها تغییر نکرده و تعرفه جدید با دخالت سازمان بنادر نیز به صورت بلاتکلیف باقی مانده، مشکلات افزون تر شده است. در حالی که قیمت دلار بالای 10هزار تومان است، تعرفه دیرکرد 3 سال پیش اثر خود را از دست داده و نمی تواند جبران کننده فرصت از دست رفته باشد . به همین دلیل می بینیم که برخی از شرکت ها از تعرفه ها عدول می کنند و در ادامه به این نتیجه میرسند که به فکر خودشان باشند. یعنی به این سمت بروند تا درآمدهایشان را مطابق با هزینه ها تعیین کنند.

نقش دولت را در این شرایط چگونه ارزیابی می کنید؟ آنها چطور می توانند دغدغه شرکت های حمل ونقلی را کاهش بدهند؟

به نظر می رسد که دولت نیاز دارد تا از مشورت های تخصصی بهره مند شود. شرکت های خصوصی که دست اندرکار بخش حمل ونقل دریایی هستند از تجربه و توان خوبی برخوردارند و می توانند اثرگذار باشند. اما به فعالیت آنها اهمیت چندانی داده نمی شود ، یک روز صحبت از یورو می شود و فردا حرف یوان را پیش می کشند. ، یک شبه تصمیم می گیرند و چند ماه  بعد دوباره آن را تغییر می دهند. این موضوع حتی به بحرانی تر شدن شرایط می انجامد. باید دست از آزمون و خطا کردن بردارند و طرح و نظرات کارشناسان این عرصه را مبنا قرار بدهد. در همین موضوع ارزی، اصلا بخش حمل ونقل دریایی کشوردیده نشد، لازم است بدانیم که حمل و نقل دریایی تنها به کشتیرانی جمهوری اسلامی ختم نمی شود ، ضمن احترام به کشتیرانی جمهوری اسلامی که بیش از 40 درصد از تروپوت دریایی را عهده دار است ( در بندر شهید رجایی بعنوان بندر اصلی کانتینری کشور ) ، توجه به نیازهای شرکت های کشتیرانی خارجی با حدود 60 درصد توان عملیاتی، ضروری به نظر می رسد و به حیات و تداوم حمل و نقل کشور کمک خواهد کرد. اطمینان دارم  بخش عمده ای از مشکلات تنها با مدد جستن از تدبیر و تجربه نمایندگان اصناف که قوای اصلی صنعت حمل ونقل هستند برطرف خواهد شد. مختصر آنکه تا دولت بخش خصوصی، انجمن های صنفی و اتاق های بازرگانی را به رسمیت نشناسند و از خود ندانند اجرای سیاست های اتخاذ شده بدون پشتوانه قوی علمی و تخصصی، تعادل بازار را بر هم می زند.