گفت وگو با رئیس هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته؛ دولت در تصمیم های ارزی، بخش حمل ونقل را نادیده گرفت

سی نیوز – این برای اولین بار نیست که نوسانات قیمت ارز باعث واکنش و سیاست انقباضی از سوی دولت می شود و احتمالا آخرین بار آن هم نخواهد بود. این بار اما یک تفاوت با نمونه های مسبوق وجود دارد. اینکه به یکباره تمامی راه ها برای نقل وانتقال ارز به دو دلیل تحریم نظام بانکی و عدم فعالیت صرافی های مجاز بسته شد تا دست شرکت های حمل ونقل دریایی کاملا بسته شود. شرایط نسبتا عجیبی که تداوم آن می تواند حتی به بایکوت بنادر داخلی از سوی شرکت های بین المللی منجر شود. در این خصوص، گفت وگویی با امید ملک، رئیس هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته انجام داده ایم تا نظر او را درباره اتفاقات اخیر بازار ارز و تاثیرات آن بر صنعت کشتیرانی کشور جویا شویم.

در هفته های گذشته بحث نوسان قیمت ارز تاثیر قابل توجهی بر تجارت و حمل ونقل گذاشت. این روزها که انتقال ارز از طریق صرافی ها امکان پذیر نیست، صنعت حمل ونقل دریایی با چه مشکلاتی مواجه شده است؟

اگرچه نوسانات قیمت ارز روی تجارت تاثیر می گذارد، اما در شرایط کنونی بحث مسدود شدن راه ورود و خروج ارز مسئله ساز شده است. به لحاظ اینکه دولت جلوی کار صرافی ها را گرفته و مشتریان وارداتی و صادراتی امکان تسویه کرایه حمل را ندارند. شرکت های کشتیرانی لاینری در هر بندری هم درآمد و هزینه ارزی دارند و هم ریالی و در آخر ماه حساب ها را تسویه می کردند. اگر بدهکار می شدند نمایندگی پول را از طریق صرافی می گرفت و اگر بستانکار بودند هم باز نمایندگی بهشان پرداخت می کرد. الان این مسیر مسدود شده و شرکت ها امکان تبادل مالی ندارند. در خصوص شرکت هایی که غیرمنظم هستند و مثلا بار فله می برند یا شرکت هایی که به صورت جنرال کارگو هستند و محموله های نفت وگاز و پتروشیمی دارند کار سخت تر است. چون اولا هزینه بندری اینها خیلی زیاد هست و این نوع شرکت ها در بازار ما درآمدی نداشته و فقط هزینه دارند. بنابراین، نمایندگی اگر چند کشتی را پاس بکند دیگر دستش خالی می ماند و باید ارز را از خارج کشور با یک کانال تبادل کند تا بتواند هزینه های کشتی ها و سازمان های ذیربط را بپردازند. این مسدود شدن مسیر انتقال در حال حاضر بزرگ ترین مشکل شرکت های کشتیرانی است.

حالا دولت علاوه بر مسدود کردن مراودات ارزی از طریق صرافی ها، قیمت ارز را تک نرخی اعلام کرد. چقدر ورود دولت به این جریان را صحیح ارزیابی می کنید؟

ورود دولت برای منظم یا متعادل کردن بازار ارز و اعلام قیمت، کار درستی است. چرا که ممکن است دولت بخواهد به کالاهای اساسی مورد نیاز عموم جامعه نرخ مطلوب تری بدهند تا قیمت برای مصرف کننده پایین دربیاید. آنچه که اشتباه بود اینکه بیایند و ارز و سکه را به عنوان کالای سرمایه ای دست مردم بدهند. در واقع، وظیفه دولت این نیست که بیاید و منابع خودش را صرف آرام کردن التهاب بازار ارز کند و باید اجازه می داد تا بازار آزاد در جای خودش به فعالیت بپردازد. همه دولت ها با کمبود منابع مواجه اند و برای همین، بهتر بود که دولت اعلام می کرد که ما تنها در این بخش ها دخالت داریم و تعیین قیمت ارز در سایر موارد را به بازار می سپرد.

شرکت های کشتیرانی پس از مسدود شدن فعالیت صرافی ها تبادلات ارزی را چگونه انجام می دهند؟

اصلا این امر امکان پذیر نیست. یعنی عملیاتی نیست که کسی از داخل کشور پول شرکت کشتیرانی را با هر نرخی بتواند بپردازد. یا نمایندگی بتواند 100 هزار دلار از خارج کشور بگیرد تا بتواند هزینه هایی را که متحمل شده تامین کند. ما نگران آن هستیم که تداوم این شرایط تبعات ناگواری برای تجارت کشور به همراه داشته باشد.

پس این امکان وجود دارد که شرکت های بین المللی ارتباط تجاری شان را با ایران قطع کنند؟

بله، شرکت کشتیرانی لانیر یا غیرلانیر هم می خواهد به اینجا بار بیاورد یا ببرد تا بتواند تجارت بکند. اگر این امر تبادل ارزی امکان پذیر نباشد ممکن است آنها از بازار ایران به طور کلی صرف نظر کنند.

به نظر می رسد توجه دولتی ها به سمت تامین کالاهای اساسی مورد نیاز بازار رفته و خدمات شرکت های حمل ونقلی در طرح های اخیر دولتی مغفول مانده و یا نادیده گرفته شده است.

با بخشنامه ای که بانک مرکزی ارائه کرده، معلوم می شود که این بخش مغفول مانده. اما انجمن کشتیرانی با رایزنی هایی که با مراجعت مختلف از جمله سازمان بنادر، وزارت راه و شهرسازی و ستاد اقتصاد مقاومتی انجام داده در تلاش است تا اهمیت مساله را مشخص کند. آنها باید صرافی هایی را که مورد تایید بانک مرکزی است را جهت تبادل ارزی معرفی کنند. الان ترانزیت کشورمان هم دچار مشکل شده و همانطور که می دانید بیش از 95 درصد هزینه های ترانزیت صرف امور بندری، مرزی، اخذ ویزا، عوارض خروج از کشور و کرایه حمل جاده ای می شود. ما سال گذشته 12 میلیون تن کالای ترانزیتی داشتیم که مبادله ارزی آن از طریق صرافی ها امکان پذیر بود. اما در بخشنامه های جدید، صنعت حمل ونقل دیده نشده و به همین جهت، در طرح های توسعه ای دریامحور اتفاق خاصی نمی افتد. متاسفانه مراکز تصمیم ساز ما نسبت به دریا غافل بوده اند و اثر این امر در سیاست گذاری های آنها نیز به خوبی دیده می شود.

در بحث نوسانان قیمت ارز، آیا واقعا قیمت آن مهم نیست که مثلا 3700، 4200 یا حتی قیمتی بالاتر از سوی دولت یا بازار اعلام شود؟

عمده مراودات در صنعت کشتیرانی با دلار انجام می شود و مشخص است که قیمت آن در تجارت اثرگذار خواهد بود. مثلا مالک یک کشتی بخشی از هزینه ها و درآمدهایش به دلار است. اگر قیمت ارز بالا برود کشش تقاضا پایین می آید. چون حمل ونقل که به خودی خود وجود ندارد و اینها تابع تجارت هستند، یعنی باید خرید و فروشی اتفاق بیافتد تا حمل ونقل وارد عمل شود. اگر قیمت ارز خیلی بالا برود جامعه این کشش را ندارد که تقاضا را بالا ببرد. در نتیجه حتی تقاضای موجود هم کم می شود و آثار سوء آن به صورت کاهش درآمد نشان می دهد.

برخی از فعالان صنعت کشتیرانی برای دستیابی به دلار 4200 تومانی خوشبین نیستند و معتقدند دولت در آینده دوباره به دلار دونرخی روی می آورد. نظر شما در این رابطه چیست؟

آنچه واضح است اینکه ما در تحصیل ارز محدودیت هایی داریم و با توجه به این محدودیت ها توصیه نمی کنم که دولت برای بعضی از هزینه ها بیاید و منابع خودش را صرف کند. معمولا در مباحث اقتصادی حدود 5 درصد از هزینه تجارت را به حمل ونقل اختصاص می دهند. بنابراین، اگر سهم تجارت خارجی را حدود 90 میلیارد دلار در نظر بگیرید می بینید که 5 درصد این مبلغ سهم زیادی نمی شود. آنچه که مهم است اینکه تسهیل در تبادل صورت بگیرد، شرکت ها هم می توانند ارز را در نهایت با قیمت بالا یا پایین تامین کنند.

طی این روزها چه اقداماتی از سوی انجمن کشتیرانی برای ایجاد یک مسیر جهت تبادل ارزی انجام شده است؟ در خصوص سامانه «نیما» تا چه اندازه به راهکارهای آن امیدوار هستید؟

ما جلسات متعددی با مسوولان سازمان بنادر، وزارت راه و دیگر نهادهای ذیربط داشته ایم. خوشبختانه سازمان بنادر در این مدت با دستورات همراه کننده که به بنادر تابعه صادر کرد باعث شد تا تعامل با نمایندگی ها همچنان ادامه داشته باشد. در خصوص سامانه نیما هم بعید می دانم درخواست های فعالان صنعت حمل ونقل در آن دیده شده باشد. ما در نگاه اول این مساله را عیب نمی دانیم و شاید آنها ابتدا به مسائل حیاتی تری توجه کرده اند. اما نباید فراموش کنیم که نمایندگی های خارجی هم نگاه شان به بازار و تجارت ایران هست و در صورت تداوم شرایط کنونی، شاید آنها به سمت اتخاذ تصمیمات عجولانه که قطعا به نفع منافع کلی کشور نیست بروند.