بندر شهید رجائی، مهم‌ترین بندر تجاری کشور، همواره زیر نگاه خیره تجار، کارشناسان و دولت قرار داشته است. چندی پیش، معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی تأکید کرد بخش ۳ بندر شهید رجائی باید تکمیل شود. تردیدی نیست که بندر شهید رجائی اگر می‌خواهد به یک بندر هاب تبدیل شود، باید توسعه پیدا کند. با این حال، گروهی از کارشناسان حوزه دریا و بندر نظرات دیگری دارند. آنها از اولویت‌بندی و اصلاح فرایندها می‌گویند. مهدی اعتصام، مدیرعامل شرکت تایدواتر خاورمیانه، در گفتگو با هفته‌‌نامه «حمل‌ونقل» به این موضوع پرداخته است.
درباره نحوه سرمایه‌گذاری در فاز ۳ بندر شهید رجائی نظرات متفاوتی وجود دارد. شما سال‌ها در این بندر حضور داشته‌اید. نظر شما چیست؟
از نظر کانتینری و با توجه به اقداماتی که در بنادر مختلف شده و حجم باری که به شکل بالفعل داریم، قطعاً نیاز زیرساختی به فضا در حوزه توسعه اسکله در بنادر جنوبی وجود ندارد؛ زیرا میزان حداکثری ما با توجه به سابقه قبلی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار «تی‌ای‌یو» (TEU) بوده است و افزایش این حجم برای کشور در حد ۳.۵ یا حداکثر ۴ میلیون «تی‌ای‌یو» خواهد بود که با بهره‌برداری از بخش‌های شرقی و غربی این ظرفیت ایجاد خواهد شد. اما به دلیل دیگری ما به این پایانه نیاز داریم.
به چه دلیل؟
مشکل این است که بندر دچار یک تشتت است و باید ساماندهی شود. از این نظر، به پایانه ۳ نیاز داریم و این پایانه می‌تواند چنین فرصت ساماندهی را برای بندر ایجاد کند.
در حال حاضر، بخش غربی پایانه معدنی است و هیچ سنخیتی با این بندر ندارد. یکی از نقاط ضعف مهم همین است که پایانه معدنی در دل پایانه کانتینری فعالیت می‌کند. این بخش باید از بندر خارج شود. زیرا با این شیوه، نوع، عقبه، ترافیک و حجم آلودگی که ایجاد می‌کند، در هر کجای بندر که باشد مشکل‌ساز خواهد بود. نکته بعدی، حجم عملیات جنرال کارگو است که البته به نسبت خوب خواهد شد و رو به افزایش است و به اسکله، پایانه و پس‌کرانه مناسب نیاز دارد.
بخش بعدی، پایانه غلات است و ساماندهی مناسبی در بندر شهید رجائی ندارد. اگر بندر شهید رجائی را بندر اصلی، محوری و هاب کشور می‌شناسیم و می‌خواهیم در منطقه هم چنین جایگاهی داشته باشد، هیچ چاره‌ای نیست، جز اینکه پایانه ۳ را حفظ کنیم؛ اما اینکه بهره‌وری این پایانه باید چه باشد، نیاز به کارشناسی و کار علمی دارد.
فـکر مـی‌کـنید ایـن پایـانه باید کانتینری باشد؟
بدیهی است که از نظر ما باید کانتینری باشد تا بین پایانه ۲ و ۳ همگونی ایجاد شود و پایانه ۱ هم در بخش کارگو فعال باشد. به نظرم، این تغییرات مثبت خواهد بود. نیاز ما ساماندهی است و این مشکل هرچه زودتر رفع شود، نتایج آن نیز زودتر به دست خواهد آمد.
امـا گـروهی از کـارشـناسان نـظر دیـگری دارنـد.
بله، یک نظر مخالف هم هست و آن‌هم اینکه بنادر دیگری مانند چابهار، بوشهر، بندر امام خمینی (ره) و بنادر جدیدی که در جاسک و پارسیان ساخته می‌شود هم وجود دارند و نیازی به توسعه فیزیکی بندر شهید رجائی نداریم. این گروه اعتقاد دارند باید این کار به توسعه تجهیزات و پس‌کرانه و ساماندهی داخلی بندر معطوف شود که البته این هم یک نظر است و باید بررسی شود؛ هرچند شاید کمی واقع‌بینانه نباشد. بدون داشتن پایانه ۳ نمی‌توان موضوعات پس‌کرانه را که مد نظر این گروه از کارشناسان است، تأمین کرد. هر کاری که بخواهید بکنید در جایی از بندر مشکل ایجاد خواهد شد.
برخی هم اعتقاد دارند که باید خارج از بندر به فکر ساخت پایانه باشیم.
بله، نظر دیگری هم هست و آن هم اینکه ظرفیت پایانه ۳ را در همین حد ببینیم و برای کشتی‌های بزرگ‌تر در خارج از بندر کاری کنیم. مثلاً، ساخت یک بندر منحصربه‌فرد با آبخور بالای ۲۰ متر که به نظرم یک ایده کارشناسی خوب است و می‌تواند مفید باشد. با توجه به اینکه بخش خصوصی هم آمادگی سرمایه‌گذاری در این بخش را دارد. البته، باید کار به شکل مشترک بین منطقه آزاد و سازمان بنادر انجام شود که به نظر می‌رسد، به همین دلیل سازمان بنادر و دریانوردی تاکنون چندان رغبتی نشان نداده است.
با این حال، این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که با اصلاح فرایند و بهبود تجهیزات تا چه حد می‌توان افزایش بهره‌وری داشت؟ در واقع، بحث بر سر توسعه فیزیکی و نرم‌افزاری است.
واقعیت این است که ما به همه‌چیز نیاز داریم. مثلاً زیرساخت‌های نرم‌افزاری ما به شدت مشکل دارند. جزء برنامه‌های سازمان بنادر بوده که پنجره واحد ایجاد، فرایندها بازنگری شود و نحوه استقرار پایانه‌ها طوری باشد که بتوان فرایند منطقی و سریعی را تعریف کرد که ترافیک و آلودگی را حل کند. اگر فقط توسعه فیزیکی داشته باشیم و به این مسائل توجه نشود، فایده‌ای نخواهد داشت.
یادم می‌آید این موضوع یکی از صحبت‌های آقای آخوندی درباره اصلاح فرایندها در بندر شهید رجائی بود که کمتر به آن پرداخته شد. ایده درستی بود و به نظر باز باید به آن توجه کرد.
آیا اصلاح فرایندها بر افزایش ظرفیت در این بندر تأثیر خواهد گذاشت؟
اصلاح فرایندها چه کمکی به افزایش بهره‌وری و ظرفیت بکند و چه نکند، در اصل یک نیاز است. اکنون، ما دچار مشکل هستیم و اگر هیچ تأثیری بر افزایش بهره‌وری نداشته باشد هم، باید انجام شود، چون سرعت بیشتر می‌شود. ما در حال حاضر مشکل ظرفیت نداریم که بخواهیم پایانه ۳ را برای تأمین ظرفیت در بخش کانتینری ایجاد کنیم؛ بلکه این بندر باید بندر شود، بندر باید ساماندهی شود.
به نظر می‌رسد نکته اصلی اولویت‌هاست.
بله، نکته همین است. این یک کار نیمه‌تمام است و نمی‌توان آن را رها کرد. با هر منطقی باید تمام شود. تاکنون، ۴۰۰ متر لایروبی شده و باید تکمیل شود و نمی‌توان آن را رها کرد.
ما نیاز به اولویت‌بندی داریم. باید تجهیزات بندر را تقویت کنیم، مثلاً در بخش کارگو. تجهیزات حمل‌ونقل داخل شهری، تجهیزات و ماشین‌آلات در بخش‌های مختلف فرسوده و قدیمی است و باید سازمان به این امر توجه کند. البته، این کار شروع شده و چهره بندر تغییر خواهد کرد.
هفته نامه حمل ونقل – پیام رضایی
نظرات بسته شده است.