ساخت دومین پایانه بزرگ نفتی ایران در ساحل دریای عمان تا 3.5 سال دیگر

پایانه خارک مهم ترین پایانه نفتی ایران به شمار می رود و بیش از 90 درصد صادرات نفت خام کشور از طریق آن انجام می شود اما با هدف متنوع سازی مبادی صادرات نفت، قرار است برای توسعه ظرفیت های صادراتی پایانه های جدید در جاسک ساخته شود.
قرار است پایانه جاسک به عنوان دومین پایانه صادراتی نفت خام تا سال 1400 راه اندازی شود. موضوع ایجاد این پایانه در زمان سفر رئیس جمهوری به استان هرمزگان (اسفندماه 1392) مطرح شد که وزیر نفت نیز از آن استقبال کرد.
پایانه جاسک در استان هرمزگان و در ساحل دریای عمان قرار دارد و بهره برداری از آن می تواند باعث کوتاه شدن فاصله تردد نفتکش ها شود.
با راه اندازی این پایانه نفتی، افزون بر کاهش فاصله تردد کشتی ها، نیازی به عبور نفتکش ها از تنگه هرمز رفع می شود و ترافیک این آبراه دریایی کاهش می یابد.
درباره آخرین وضعیت ساخت این پایانه نفتی، تارنمای شرکت ملی نفت ایران امروز نوشت: با وجود حساسیت زیاد وزیر نفت درباره این طرح و برگزاری نشست های مستمر به صورت هر 2هفته یکبار که با هدف نظارت دقیق بر جزییات مربوط به روند اجرایی آن انجام می شد اجرای این طرح با دشواری های فراوانی روبرو شد.
مجری طرح خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسک و پایانه آن (مکران) در این باره گفت: ساخت پایانه صادرات نفت خام جاسک از مهمترین طرح های صنعت نفت است که همه فرآیندهای اجرایی آن به طور موازی در حال انجام است.
«محمد سقایی» اضافه کرد: وزیر نفت از آغاز بر بومی سازی این طرح زیربنایی و تامین اعتبارات توسط بخش خصوصی تاکید زیادی داشت که به دلیل تجهیزات خاص مورد نیاز و ناتوانی سازندگان داخلی از تامین این موارد، روند انجام مناقصه و انتخاب پیمانکار با کندی روبرو شد.
به گفته سقایی، به دلیل اهمیت این طرح، نوع نفت انتقالی و عبور آن از مناطق گرمسیر با میانگین درجه حرارت بالای 50 درجه در سال، جنس لوله های استفاده شده اهمیت بسیاری دارد و برای انتخاب آن زمان زیادی اختصاص یافت؛ به طوری که یک گروه تخصصی از استادان دانشگاهی و کارشناسان صنعت نفت در یک برنامه مطالعاتی یک ساله جنس لوله مورد نیاز (از نوع نایس) را شناسایی و معرفی کردند.
در گزارش 10 صفحه ای گروه کارشناسان، همه جزییات مربوط به جنس ورق لوله، میزان خوردگی و مقاومت فلز مورد استفاده در مقابل گرما و ترکیبات نفت خام صادراتی لحاظ شده است.
به گفته سقایی،‌ همزمان با انجام مطالعات تخصصی زمانبر، انتخاب پیمانکاری که توان ساخت این نوع خاص از لوله ها را داشته باشد، با دشواری های زیادی روبرو شد.
فناوری ساخت این نوع لوله هنوز در کشور بومی نشده بود و وزیر نفت بر بومی سازی ساخت این تجهیزات تاکید زیادی داشت. سرانجام پس از کشمکش های فراوان 2 شرکت از بخش خصوصی برای ساخت آن اعلام آمادگی کردند که قرار است در آینده نزدیک امور مربوط به تهیه اسناد مناقصه و انتخاب پیمانکار انجام شود؛ فرآیندی که دستکم 6 ماه زمان می برد.

**تعیین برنده ساخت مخزن های ذخیره سازی نفت خام تا سه هفته آینده
مجری طرح خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسک از انجام همزمان و موازی فعالیت های توسعه ای سخت پایانه صادراتی نفت خام جاسک خبر داد و گفت: این طرح مشتمل بر ساخت 2 پالایشگاه، پتروشیمی ومخزن های ذخیره سازی نفت خام با ظرفیت نهایی 30 میلیون بشکه است که البته در مرحله نخست آن ظرفیت 10 میلیون بشکه نفت دیده شده است.
سقایی اضافه کرد: انجام مطالعات اولیه و تهیه اسناد مناقصات مربوط به انتخاب پیمانکاران اصلح در این طرح بزرگ ملی بسیار زمانبر است؛ با وجود این مناقصات مربوط به ساخت مخزن های ذخیره سازی نفت خام برگزار شده است که تا سه هفته آینده برنده آن مشخص می شود.
مشاور وزیر نفت در ادامه بر سرمایه بر بودن ساخت پایانه صادرات نفت خام جاسک تاکید کرد و افزود: با توجه به نوع قرارداد، باید اعتبارات مربوط به اجرای آن از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی و از محل منابع خارج از وزارت نفت تامین شود؛ در این زمینه هشت سرمایه گذار داخلی اعلام آمادگی کرده اند.
تلاش برای پیشبرد ساخت دومین پایانه صادرات نفت خام کشور در جاسک همچنان ادامه دارد اما باید توجه داشت که کاغذبازی های (بوروکراسی) حاکم بر نظام اداری صنعت نفت که با هدف تحقق سلامت مناقصات و انتخاب نفرات اصلح صورت می گیرد، زمانبر است؛ به طوری که پس از مشخص شدن برنده مناقصه، مسیر انجام تشریفات قانونی، بازگشایی ال.سی و ضمانتنامه های کاری، ارائه طرح مهندسی و در نهایت تایید کارفرما و تصویب هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران دستکم 6 ماه زمان نیاز است.

**طرحی با 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری
طرح ساخت دومین پایانه صادراتی نفت خام ایران در جاسک، گذشته از ابعاد بزرگ کاری به سرمایه گذاری قابل توجهی نیز نیاز دارد.
مجری طرح خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسک و پایانه آن (مکران) برآورد مالی مربوط به این طرح را نزدیک به 2 میلیارد دلار تخمین زد و گفت: اعتبار مورد نیاز برای خرید لوله های نایس 600 میلیون دلار و پیش بینی اولیه برای ساخت مخزن های ذخیره سازی نفت خام بیش از 200 میلیون دلار است.
سقایی فرایند سرمایه گذاری را در قالب 2 بخش سازنده و تامین کننده اعتبار معرفی کرد و بیان داشت: ارزیابی کیفی درباره منابع مالی تامین این طرح انجام شده است و برنده مناقصه پس از تایید هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران، فعالیت اجرایی خود را آغاز می کند.
وی ادامه داد: در بخش ساخت پالایشگاه نیز بررسی های لازم در حال انجام است و از میان 2 گزینه موجود یک شرکت خصوصی داخلی انتخاب می شود.
این مسئول همچنین از برگزاری مناقصه ای برای ساخت ایستگاه پمپ خبر داد و گفت: در مسیر یک هزار کیلومتری گوره به جاسک، ساخت پنج ایستگاه پمپ پیش بینی شده است؛ البته پیش بینی اولیه برای ایجاد تاسیسات خط انتقال نفت خام بالغ بر هشت ایستگاه خواهد بود.
به گفته وی، در بخش هایی چون عملیات اجرایی، راهسازی، حفرکانال و لوله گذاری نیز چهار مناقصه برگزار می شود.
مشاور وزیر نفت گفت: اکنون محوطه سازی و جانمایی پتروشیمی و نیروگاه ها انجام شده است و سه شرکت نیز برای ساخت نیروگاه اعلام آمادگی کرده اند.
وی اضافه کرد: برنده مناقصه ساخت نیروگاه تا یک ماه آینده اعلام می شود.
به گفته وی، با توجه به روند کنونی برگزاری مناقصات به نظر می رسد در صورت تحویل بموقع تجهیزات و انجام طرح در زمان مقرر از سوی پیمانکاران، این طرح زیربنایی تا 3.5 سال آینده به پایان برسد؛ طرحی ملی که توان ذخیره سازی 30 میلیون بشکه نفت خام را دارد و صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت را تضمین می کند.